«هَا أَنتُمْ هَـؤُلَاءِ حَاجَجْتُمْ فِيمَا لَكُم بِهِ عِلْمٌ فَلِمَ تُحَاجُّونَ فِيمَا لَيْسَ لَكُم بِهِ عِلْمٌ وَاللَّـهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ»

دقت کنید! شما کسانی هستید که در مورد چیز‌هایی که نسبت به آن علم داشتید بحث و منازعه کردید، پس چرا در مورد چیزی که نسبت به آن علم ندارید بحث و منازعه می‌کنید‍؟! و الله می‌داند و شما نمی‌دانید. (۶۶)

موضوع ۳۵۶: ارتباط این آیه (۶۶) با آیات قبل

این آیه در ادامه آیه قبل هست؛ آیه قبل ادعای اهل کتاب را زیر سوال می‌برد که می‌گفتند ابراهیم (علیه‌السلام) مثل ما به همین تورات و انجیل عمل می‌کرده و آخر هم یهودی یا نصرانی از دنیا رفته.

آیه هم در جوابشان گفت: چطور همچنین چیزی ممکن است؟ تورات و انجیل که بعد از ابراهیم نازل شده، تازه خیلی از احکام تورات و انجیل به خاطر مجازات آن‌ها نازل شده، مثلا: تورات احکامی را برای مجازات یهودیان وضع کرده؛ چیزهایی که حرام نبوده، بر آن‌ها حرام کرده، در سوره مبارکه نساء آیه ۱۶۰ و ١۶١ می‌فرماید:

«فَبِظُلْمٍ مِّنَ الَّذِينَ هَادُوا حَرَّمْنَا عَلَيْهِمْ طَيِّبَاتٍ أُحِلَّتْ لَهُمْ وَبِصَدِّهِمْ عَن سَبِيلِ اللَّـهِ كَثِيرًا»

به خاطر ظلمی که از یهودیان صادر شد، قسمتی از چیزهای پاکیزه که بر آن‌ها حلال بود، برایشان حرام کردیم و آن‌ها را مجازات می‌کردیم، چون بسیار «صد عن فی سبیل الله» می‌کردند.بعد در همین آیه و آیه‌های بعد یک سری رفتارهای اهل کتاب را می‌شمرد؛ که پناه بر خدا که پیامبر ابراهیم این کارها را انجام داده باشد در موردشان می‌گوید:

«وَأَخْذِهِمُ الرِّبَا وَقَدْ نُهُوا عَنْهُ وَأَكْلِهِمْ أَمْوَالَ النَّاسِ بِالْبَاطِلِ وَأَعْتَدْنَا لِلْكَافِرِينَ مِنْهُمْ عَذَابًا أَلِيمًا»

و به خاطر رباخواری شان، در حالی که از رباخواری نهی شده بودند. و به خاطر خوردن اموال مردم به باطل. و برای کافران‌شان عذاب دردناکی آماده کرده‌ایم. هیچ وقت پیامبر ابراهیم علیه‌السلام هیچ کدام از این اعمال ناشایست یهودیان را انجام نداده.

پس یهودیان چطور ادعا داشتند که مثل آن‌ها رفتار داشته؟ اصلا گذشته از این‌‌ها مگر این طور نبوده که هر پیغمبری بر اساس شرایط زمانه خودشان احکام را به مردم می‌گفت؟ خدا بنا بر شرایط آن جامعه احکام را نازل می‌کرد. در سوره مبارکه مائده آیه ۴۸ می‌فرماید:

«لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا» ما برای هر کدام از شما آیین و طریقتی قرار دادیم، منهجی قرار دادیم.

وقتی دقت می‌کنیم، با هیچ منطقی امکان ندارد که پیامبر ابراهیم علیه‌السلام یهودی یا نصرانی باشد. اما چه بگوییم که یهودیان و نصارا این اخلاق را داشتند که بدترین کارها را انجام می‌دادند و بعد برای این که بارشان سبک شود، آن کارها را به بهترین آدم‌ها نسبت می‌دادند.

مگر در سوره مبارکه بقره نخواندیم که سحر و جادو را به پیامبر سلیمان علیه‌السلام نسبت می‌دادند؟

خودشان مردم را سحر می‌کردند، بین زن و شوهر جدایی می‌افکندند، بعد با کمال  پررویی می‌گفتند خب پیامبر سلیمان هم جادوگر بوده.آیه ۱۰۲ سوره البقره:

«وَاتَّبَعُوا مَا تَتْلُو الشَّيَاطِينُ عَلَى مُلْكِ سُلَيْمَانَ وَمَا كَفَرَ سُلَيْمَانُ وَلَٰكِنَّ الشَّيَاطِينَ كَفَرُوا يُعَلِّمُونَ النَّاسَ السِّحْرَ وَمَا أُنْزِلَ عَلَى الْمَلَكَيْنِ بِبَابِلَ هَارُوتَ وَمَارُوتَ وَمَا يُعَلِّمَانِ مِنْ أَحَدٍ حَتَّى يَقُولَا إِنَّمَا نَحْنُ فِتْنَةٌ فَلَا تَكْفُرْ  فَيَتَعَلَّمُونَ مِنْهُمَا مَا يُفَرِّقُونَ بِهِ بَيْنَ الْمَرْءِ وَزَوْجِهِ  وَمَا هُمْ بِضَارِّينَ بِهِ مِنْ أَحَدٍ إِلَّا بِإِذْنِ اللَّهِ وَيَتَعَلَّمُونَ مَا يَضُرُّهُمْ وَلَا يَنْفَعُهُمْ وَلَقَدْ عَلِمُوا لَمَنِ اشْتَرَاهُ مَا لَهُ فِي الْآخِرَةِ مِنْ خَلَاقٍ وَلَبِئْسَ مَا شَرَوْا بِهِ أَنْفُسَهُمْ لَوْ كَانُوا يَعْلَمُونَ»

به پیامبر سلیمان علیه‌السلام می‌گفتند جادوگر بزرگ او بوده و ما که جادو و طلسم می‌کنیم، داریم راه پیامبر سلیمان را ادامه می‌دهیم! عجب! و الان هم مثل این که نوبت رسیده به پیامبر ابراهیم علیه‌السلام که وقتی از آن‌ها خواسته می‌شود که بیایید گرد یک کلمه مشترک دور هم جمع شویم «أَلَّا نَعْبُدَ إِلَّا اللَّـهَ وَلَا نُشْرِكَ بِهِ شَيْئًا» نمی‌آیند و بعد می‌گویند ما در مسیر پیامبر ابراهیم علیه‌السلام هستیم عجب! پیامبر ابراهیم علیه‌السلام که بالاترین توحید را داشت.

حالا که این‌ها دم از پیامبر ابراهیم علیه‌السلام می‌زنند، خدا می‌گوید شما را چه کار به پیامبر ابراهیم علیه‌السلام؟ «یا أهلَ الکِتاب لِمَ تُحاجّونَ فی ابراهیم» شما چرا دارید در مورد پیامبر ابراهیم علیه‌السلام بحث و مناقشه می‌کنید؟ چرا اسم او را می‌آورید؟

اگر هم پیامبر ابراهیم علیه‌السلام رفتار و اعمالش خوب بوده، بر اساس تورات و انجیل که نبوده، آن اعمال خوب را الله همان موقع به او گفته و پیامبر ابراهیم علیه‌السلام اعمال خوب را از تورات و انجیل نگرفته است.

و این آیه ۶۶ می‌گوید که در مورد پیامبر ابراهیم علیه‌السلام که شما این همه فکر و رفتار و صحبت و کارهای‌تان را به او نسبت می‌دهید، به دو دسته تقسیم می‌شوند:

۱. آن هایی که واقعیت دارد، و شما علمش را دارید، که هیچ! این‌ها «حَاجَجْتُمْ فِيمَا لَكُم بِهِ عِلْمٌ» است.

۲. اما چرا چیزهایی به پیامبر ابراهیم علیه‌السلام نسبت می‌دهید که علم ندارید و الکی آن‌ها را نسبت می‌دهید؟ «فَلِمَ تُحَاجُّونَ فِيمَا لَيْسَ لَكُم بِهِ عِلْمٌ وَاللَّـهُ يَعْلَمُ وَأَنتُمْ لَا تَعْلَمُونَ» ولی بفهمید چیزی که الله می‌فهمد، شما نمی‌فهمید