﴿الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ﴾ ستایش برای الله رب عالَم‌ها. (۲)

موضوع ۹: تفاوت بین “حمد و شکر”

یکی از وجوه تدبر، مقایسه‌ی بین کلمات مترادف و نزدیک به هم است.

وقتی می‌گوییم “الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ ” ”ستایش برای الله صاحب جهانیان”، شاید تصور شود که کلمه ” شکر و حمد” نزدیک هم‌اند یا به یک معنا هستند..

ولی شکر و حمد خیلی باهم تفاوت دارند. یکی از تفاوت‌ها این است که شکر بعد از نعمت می‌آید، وقتی کسی به ما لطفی می‌کند. مثلا وقتی کسی به ما هدیه می‌دهد از او تشکر می‌کنیم، این می‌شود “شکر”، که با زبان است. یا  به جبران آن هدیه‌ای که به ما داده ما هم هدیه‌ای به او می‌دهیم این هم می‌شود شکر ، ولی از نوع “عملی”. پس شکر هم با زبان و هم با عمل انجام می‌شود: «اعْمَلُوا آَلَ دَاوُودَ شُكْرًا» ( سبأ/۱۳) ای آل داوود عمل کنید بخاطر شکرگزاری. یعنی از طریق عمل شکرگزاری کنید. اما «حمد» ستودن و تمجید کردن است.

مثلا وقتی که خدا را بخاطر نعمت‌هایی که داده حمد می‌گوییم…

این مثل شکر است اما  معنایش خیلی وسیع‌تر است. به طور مثال وقتی می‌گوییم ” الْحَمْدُ لِلَّهِ ” خدا را علاوه بر نعمت‌هایی که به ما داده است به خاطر یکسری انجام کارهای مهم و اساسی هم حمد می‌گوییم؛ مثل آفریدن جهانیان و پرورش آن‌ها که در ادامه می‌گوییم «الْحَمْدُ لِلَّهِ رَبِّ الْعَالَمِينَ» ستایش برای الله صاحب جهانیان.

و وقتی می‌گوییم ” الْحَمْدُ لِلَّهِ “

به خاطر خصوصیاتی که در ذات آن چیز وجود دارد، خصوصیات زیبا و ستودنی که در ادامه هم می‌گوییم «الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ». پس الْحَمْدُ لِلَّهِ یکی از وجوه‌اش؛ چون «الرَّحْمَنِ الرَّحِيمِ» است.

پس خدا را حمد می‌گوییم؛ چرا؟

چون دارای عظمت و مقام‌های بسیار والا است. مثلا مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ. حمد خدا می‌گوییم، چرا؟ چون مَالِكِ يَوْمِ الدِّينِ است وصاحب و همه کاره‌ی روز جزاست. پس” الْحَمْدُ لِلَّهِ ” خیلی عام‌تر و وسیع‌تر از شکر خداست.