تلاوت این صفحه:

صفحه۲۳۵

«وَلَوْ شَاءَ رَبُّكَ لَجَعَلَ النَّاسَ أُمَّةً وَاحِدَةً ۖ وَلَا يَزَالُونَ مُخْتَلِفِينَ»(هود/١١٨)

و اگر پروردگارت می‌خواست، قطعا مردم را یک امت قرار می‌داد. ولی به استمرار با هم اختلاف می‌کنند.

بعد از بیان داستان‌های مختلف در سوره‌‌ی مبارکه‌ی هود الان آیات پایانی هست، و الان دارد انعکاس می‌دهد تمام آن صحنه‌هایی که در داستان‌ها گذشت و کلا تاریخ بشر دارد به وسیله‌ی آن رقم می‌خورد و پیش می‌رود. می‌فرماید که شما شاید تعجب کنید، آدم خب چیست دیگر که خدا را انکار کند، نمی‌دانم پیغمبر خدا را انکار کند، با پیغمبر خدا مبارزه کند و به او توهین کند. خب این از کدام شعور انسان بیرون می‌آید که با خدا و پیغمبرش سر جنگ بر دار، این دیگر چه انسانی است. می‌فرماید که اگر پروردگار تو می‌خواست همه‌ی مردم را یک امت می‌کرد و همه مسلمان می‌شدند و راه توحید، خدا، پیغمبر، آدم‌های خوب و مثبت. ولی خدا این‌طور نخواسته، یعنی قدرت انتخاب را به آن‌ها داده و اگر هم جرم و جنایتی کردند و اگر مخالفتی کردن هم، خدا آن‌ها را نمی‌کشد، به آن‌ها فرصت می‌دهد. پس پیوسته «وَلَا يَزَالُونَ» یعنی همیشه، در طول زمان آن‌ها با هم دیگر اختلاف می‌کنند، با حق، با آن امت واحد اختلاف پیدا می‌کنند و از امت واحد که اصل است، همان توحید و ایمان است خارج می‌شوند.

«إِلَّا مَنْ رَحِمَ رَبُّكَ ۚ وَلِذَٰلِكَ خَلَقَهُمْ ۗ وَتَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنَ الْجِنَّةِ وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ» (هود/١١٩)

مگر کسی که پروردگارت به او رحم کرد. و برای آن هم آن‌ها را آفریده است.  و به اتمام رسید (به کمال رسید، قطعی شد) کلمه‌ی پروردگارت که بدون شک جهنم را از جنیان و انسان‌ها پر می‌کنم، از همه‌ی آن‌ها، مجموعه‌ای از مردم از امت واحده خارج می‌شوند: «مُخْتَلِفِينَ» مگر کسی که پروردگارت به او رحم کند. و آن‌ها که خدا به آن‌ها رحم کرده، در حق‌شان مهرورزی کرده، آن‌ها می‌آیند سر صراط مستقیم، سر پیغمبر خدا، توحید، نماز و آن‌ها از امت واحد خارج نمی‌شوند. «وَلِذَٰلِكَ خَلَقَهُمْ» وبرای آن هم آن‌ها را آفریده، یعنی اصلا قرارِ همین بوده از روز اول که انسان‌ها اختیار داشته باشند؛ انسان‌هایی راه بهشت بروند و انسان‌هایی با اختیار خودشان راه جهنم بروند، برای همین اصلا آن‌ها را آفریده. آن‌هایی که راه بهشت می‌روند آفریده که به حالشان رحم کند و آن‌ها را به بهشت ببرد، رحمتش را شامل حالشان کند. و آن‌هایی که با اختیار خودشان مسیر جهنم می‌روند، برای همین هم آن‌ها را آفریده، زیرا که «وَتَمَّتْ كَلِمَةُ رَبِّكَ» این کلمه‌ی پروردگارت دیگر صادر شده است، این قطعی شده که جهنم را باید پر کند. «لَأَمْلَأَنَّ» بدون شک من جهنم را پر خواهم کرد «مِنَ الْجِنَّةِ» از جنیان «وَالنَّاسِ أَجْمَعِينَ» و از مردم، از این دو مجموعه، از همشان جهنم را پر می‌کنم. پس آن‌هایی که با اختیار خودشان می‌روند به سمت گناه و نافرمانی، خب برای همین آفریده شدند که برای جهنم سهمیه باشند. و انگار که خود جهنم هدف است؛ آفرینشش، پر شدنش، خود جهنم و جهنمیان در جهنم، خودش یک چیز مستقل است، خودش هدف است و خودش ادامه دارد به عنوان چیز مستقل و خیلی چیز به حساب یک پروژه، خودش اصلا ادامه دارد و برای همین جهنم هم آدم‌ها آفریده شدند.  حالا دیگر انسان‌ها خودشان هستند که از آن قوه‌ی تشخیص و اختیار خود انتخاب می‌کنند که به کدام سمت بروند.

«وَكُلًّا نَقُصُّ عَلَيْكَ مِنْ أَنْبَاءِ الرُّسُلِ مَا نُثَبِّتُ بِهِ فُؤَادَكَ ۚ وَجَاءَكَ فِي هَٰذِهِ الْحَقُّ وَمَوْعِظَةٌ وَذِكْرَىٰ لِلْمُؤْمِنِينَ» (هود/١٢٠)

و ما این قصه‌ها را کلا از خبر پیغمبران به تو بیان می‌کنیم. که دل تو را به‌وسیله‌ی آن‌ها محکم کنیم، و حقیقت از سوی پروردگارت سراغ تو آمد‌. که سراسر موعظه هست. و سراسر پند و اندرز برای مومنان.

و ما این قصه‌ها را کلا از خبر پیغمبران به تو بیان می‌کنیم، برای تو تعریف می‌کنیم. که دل تو را به‌وسیله‌ی آن‌ها محکم کنیم، قوی کنیم. و از جانب پروردگارت این آمد. این حق آمد به سوی تو، یعنی همین آیات، همین سوره‌ی هود، همین قرآن، «فِي هَٰذِهِ» در همین سوره، در همین آیات، حقیقت از سوی پروردگارت سراغ تو آمد. «وَمَوْعِظَةٌ» که سراسر موعظه هست. یعنی چیزی که روی انسان تاثیر می‌گذارد و دل آدم را نرم می‌کند، این موعظه از جانب پروردگارت آمد. «وَذِكْرَىٰ» و سراسر پند و اندرز، پند پذیری، مسیر زندگی را یافتن، این‌ها آمد از طرف پروردگارت برای مومنان.

«وَقُلْ لِلَّذِينَ لَا يُؤْمِنُونَ اعْمَلُوا عَلَىٰ مَكَانَتِكُمْ إِنَّا عَامِلُونَ»  (هود/١٢١)

و بگو به کسانی که ایمان نمی‌آورند، شما بر موقعیت خودتان عمل کنید ما هم عمل می‌کنیم.

حالا بعد از آن‌همه داستان پیغمبران، و افرادی برای بهشت آفریده شدن و افرادی برای جهنم، واین همه داستان هم می‌آید برای موعظه و برای تذکر و پندپذیری، برای یافتن مسیر درست زندگی، حالا بفرمایید این شما و این راه، حالا به آن‌هایی که نمی‌خواهند ایمان بیاورند، به آن‌ها اعلام کن، با کمال عزت به آنها اعلام کن که شما هم همین مسیری که دوست دارید بروید، خب بروید «اعْمَلُوا عَلَىٰ مَكَانَتِكُمْ» ما هم همین مسیری که انتخاب کردیم پیش می‌رویم. یعنی این‌جا التماسی نیست که ما خودمان را به خاطر شما، آن‌هایی که مغرور هستند، متکبر هستند، غرورشان به آن‌ها اجازه نمی‌دهد کسی را به عنوان خدا و پیغمبر و نماز و قرآن و این‌ها را در زندگی خود جا بدهند، و اصلا با هر دلیل و استدلالی هم قانع نمی‌شوند، به هیچ صراطی مستقیم نمی‌شوند، خب بفرمایید  «اعْمَلُوا عَلَىٰ مَكَانَتِكُمْ» دیگر التماس‌تان نمی‌کنیم. این‌جا خودتان هستید که دارید برای زندگی خودتان تصمیم می‌گیرید. ما کار خودمان می‌‌کنیم، شما کارخودتان کنید.

«وَانْتَظِرُوا إِنَّا مُنْتَظِرُونَ» (هود/١٢٢)

و منتظر بمانید، ما هم همراه شما منتظر هستیم.

ببینیم دست آخر چه می‌شود؟ آیا همان اتفاق می‌افتد که برای پیغمبران افتاد، عده‌ای نجات پیدا کردند، عده‌ای نابود شدند. و بعدا عده‌ای به جهنم می‌روند، عده‌ای به بهشت می‌روند. منتظر بمانیم این که ساده است که، مجانی است، منتطر می‌مانیم، ببینیم آخر چه اتفاقی می‌افتد.

«وَلِلَّهِ غَيْبُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ وَإِلَيْهِ يُرْجَعُ الْأَمْرُ كُلُّهُ فَاعْبُدْهُ وَتَوَكَّلْ عَلَيْهِ ۚ وَمَا رَبُّكَ بِغَافِلٍ عَمَّا تَعْمَلُونَ» (هود/١٢٣)

و برای الله است، پنهان آسمان‌ها و زمین، و به سوی او همه‌ی کارها بر می‌گردد. (برگشت داده می‌شود) پس او را بندگی کن و بر او توکل کن و پروردگار تو اصلا به آن‌چه که انجام می‌دهی غافل نیست.

آیه‌ی پایانی حالا دارد بیان می‌کند که از اول دنیا تا آخر، قبل دنیا و بعد دنیا، هر آن‌چه که غیب در زمین و آسمان، همش به دست الله خودش است. او دارد این مسائل را مطرح می‌کند. او دارد این داستان‌ها را تعریف می‌کند، برای عبرت، برای پند گیری و خدا همه چیز می‌فهمد؛ پنهان آسمان‌ها و زمین همه مال خودش و متعلق به خودش است. و این‌جا کسی کاره‌ای نیست. «وَإِلَيْهِ يُرْجَعُ الْأَمْرُ كُلُّهُ» تمام کارها هم به خدا بر می‌گردد. تصمیم گیر نهایی خودش است. موثر واقعی خودش است و همه‌ی کارها به سوی او بر می‌گردد. تحت تصرف خودش است، یعنی شما هیچ کاری نمی‌توانید کنید، غیر از این جریانی که خدا دارد تعریف نیکند و این خطی که خدا کشیده و انسان‌ها حالا بر اساس این یکی و آن یکی می‌روند، هیچ کس نمی‌تواند دست کاری کند، نمی‌تواند کسی مزاحمتی ایجاد کند، یا کاری کند، همه‌ی کارها به خدا بر می‌گردد، پس حالا درست تصمیم بگیر «فَاعْبُدْهُ» فقط او را بندگی کن و بر او توکل کن، دل به او بده و حالا در زندگی که دارید عمل می‌کنید هم بفهمید که خداوند نسبت به کارهایی که انجام می‌دهید اصلا غافل نیست و کاملا از حال و احول و کارهای شما با خبر است.