صفحه‌ ۱۵۷

«وَلَقَدْ جِئْنَاهُمْ بِكِتَابٍ فَصَّلْنَاهُ عَلَىٰ عِلْمٍ هُدًى وَرَحْمَةً لِقَوْمٍ يُؤْمِنُونَ»(اعراف/٥٢)

و قطعاً ما برای آن‌ها کتابی آوردیم که آن را مفصل از روی علم بیان می‌کنیم که سراسر هم هدایت است و رحمتی است برای قومی که اهل ایمان هستند.

با توجه به آیات قبل و اتفاقاً هم از اول سوره‌ی مبارکه که فرمود: «ما کتاب را نازل کردیم، که پیامبران شما را هشدار بدهند و به شما آموزش بدهند، حالا می‌فرماید: «که ما کتاب به سمت‌شان نازل کردیم، این همان کتاب است که برای هدایت بشر است.» و از چهار صفحه‌ی قبل که داشت صحبت می‌کرد تا رسید به بحث اعراف و گفت‌و‌گوی بین اهل بهشت و اهل جهنم و خب چه اتفاقی افتاده که آن‌ها این‌‌جوری شدند؟ آدم‌های اهل بهشت شدند، آدم‌های اهل جهنم شدند، آن‌‌جور داشتند با هم صحبت می‌کردند، یک ذره آب به ما بدهید، یک ذره غذا به ما بدهید، این‌ها خدا بر کافران حرام کرده، می‌گوید چی؟ می‌گوید: ما کتاب را قبلا مفصل برای‌‌شان ارسال کردیم؛ از روی علم و دانش، این‌هایی که دارد اتفاق می‌افتد قبلاً ما به آن‌ها گفته بودیم و این سرنوست‌شان شد. آن کتابی که ما به آن‌ها دادیم حالا قرآن باشد برای این امت، برای تذکر این امت و کتاب‌های گذشته، می‌گوید این کتاب از، روی علم بوده، هدایت بوده و رحمتی بوده برای قومی که آن کتاب را باور دارند، به آن ایمان می‌آورند.

«هَلْ يَنْظُرُونَ إِلَّا تَأْوِيلَهُ ۚ يَوْمَ يَأْتِي تَأْوِيلُهُ يَقُولُ الَّذِينَ نَسُوهُ مِنْ قَبْلُ قَدْ جَاءَتْ رُسُلُ رَبِّنَا بِالْحَقِّ فَهَلْ لَنَا مِنْ شُفَعَاءَ فَيَشْفَعُوا لَنَا أَوْ نُرَدُّ فَنَعْمَلَ غَيْرَ الَّذِي كُنَّا نَعْمَلُ ۚ قَدْ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ وَضَلَّ عَنْهُمْ مَا كَانُوا يَفْتَرُونَ»(اعراف/٥٣)

آیا انتظار می‌کشند که تأویلش بیاید؟ می‌گویند کسانی که از قبل فراموش کرده بودند که: «بدون شک فرستاده‌های پروردگار ما به حق آمدند.» آیا شفیعانی هستند برای ما که ما را شفاعت کنند؟ یا این که ما برگردیم کارهایی انجام دهیم غیر از آن کارهایی که قبلاً انجام می‌دادیم. قطعاً که آن‌ها به خودشان ضرر زدند و گم شدند از آن‌ها آن چیزهایی که برای خودشان می‌بافتند.

آیا انتظار می‌کشند که تاویل آن بیاید؟ جز این انتظار می‌کشند؟ منتظرند که آن اتفاق واقع بشود؟ رخ بدهد؟ روزی که تاویلش می‌آید، آن خبرها تحقق پیدا می‌کند، می‌گویند کسانی که از قبل آن را فراموش کرده بودند، کتاب را هدایت‌ها را فراموش کرده بودند در آن روز که اتفاقش افتاد، یعنی روز قیامت واقع شد، حالا آن‌ها می‌گویند، می‌گویند که: «بدون شک فرستاده‌های پروردگار ما به حق آمدند، حق را برای‌مان آوردند، همه چیز را به ما توضیح دادند: «قَدْ جَاءَتْ رُسُلُ رَبِّنَا بِالْحَقِّ»، حالا! ما که گوش ندادیم، ما که بر مسیر درست خودمان را قرار ندادیم، حالا «فَهَلْ لَنَا مِنْ شُفَعَاءَ فَيَشْفَعُوا لَنَا» آیا شفیعانی هستند برای ما که ما را شفاعت کنند؟ یعنی آیا کسی هست که به دادمان برسد؟ برای‌ما  شفاعت بکند؟ ما را از این مخمصه در بیارود؟ به خاطر ما لطف بکند در حق ما این کار را انجام بده؟ «أَوْ نُرَدُّ» یا این که آن شفیعان کاری بکنند که ما بربگردیم و بار دیگر کارهایی انجام بدهیم غیر از آن کارهایی که قبلاً انجام می‌دادیم «فَنَعْمَلَ غَيْرَ الَّذِي كُنَّا نَعْمَلُ» حالا دیگر کارهای درست و خوب انجام بدهیم‌. «قَدْ خَسِرُوا أَنْفُسَهُمْ» قطعاً که آن‌ها به خودشان ضرر زدند، خسارت دیدند و گم شدند از آن‌ها آن چیزهایی که برای خودشان می‌بافتند، که فکر می‌کردند اگر جایی گرفتار شدند می‌توانند کاری برای خودشان انجام بدهند؛ آن‌هایی که هم‌چنین تخیلی، تصوری برای خودشان داشتند از آن‌ها گم شد، دور رفت، دیگر آن‌ها هیچ کسی نیست که به دادشان برسد و آن‌ها را از آن وضعیت در بیاورد.

«إِنَّ رَبَّكُمُ اللَّهُ الَّذِي خَلَقَ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضَ فِي سِتَّةِ أَيَّامٍ ثُمَّ اسْتَوَىٰ عَلَى الْعَرْشِ يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ يَطْلُبُهُ حَثِيثًا وَالشَّمْسَ وَالْقَمَرَ وَالنُّجُومَ مُسَخَّرَاتٍ بِأَمْرِهِ ۗ أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ ۗ تَبَارَكَ اللَّهُ رَبُّ الْعَالَمِينَ»(اعراف/٥٤)

بدون شک که پروردگار شما، الله‌ای است که  آسمان‌ها و زمین را در شش روز آفریده است بعد بر عرش قرار گرفت. شب روز را می‌پوشاند و با شتاب دنبال روز می‌رود. و هم‌چنان خورشید را و ماه را و ستارگان را آفرید که هم‌چنان همه‌ی آن‌ها تحت امر خودش مسخر هستند. بدانید که آفرینش از آن او است و بدانید که مدیریت و امر (دستور هم) حق اوست، الله بلند بدانید که آفرینش از آن او است. بلند مرتبه است، الله صاحب همه‌ی عالم‌ها است.

بدون شک که پروردگار شما، سازنده‌ی شما، همه کاره‌ی شما الله‌ای است که  آسمان‌ها و زمین را در شش روز آفریده است بعد بر عرش قرار گرفت، بر عرش استوا کرد. شب روز را می‌پوشاند «يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ» شب روز را می‌پوشاند، تاریک می‌کند، سیاه می‌کند، دنبال او می‌رود (یعنی شب دنبال روز می‌رود) «حَثِيثًا» حثیث یعنی با شتاب، با سرعت و هم‌چنان خورشید را و ماه را و ستارگان را آفرید که  همه‌ی آن‌ها تحت امر خودش مسخر هستند، بدانید که آفرینش از آن او است «أَلَا لَهُ الْخَلْقُ»، و بدانید که مدیریت و امر (دستور هم) حق اوست، الله بلند مرتبه است (صاحب همه‌ی عالم‌ها) حالا دارد می‌فرماید که: «آن‌ها، خب ما کتاب فرستادیم ایمان نیاوردند، منتظر چه چیزی هستند؟ منتظر هستند که همه چیز تمام بشود؟ واقعا آن‌ چیزهایی که قرار است عدن اتفاق بیافتد، واقعا اتفاق بیافتد! بعداً ایمان بیاورند؟ خب چه فایده؟ بعداً هم اظهار پشیمانی می‌کنند که کسی نیست ما را نجات بدهد؟ پس الان الان مواظب خودتان باشید؛ دست به پرستش هر کسی نزنید، پروردگار خودتان را بشناسید، کسی که حق دارد شما را امر و نهی بکند و شما باید تابع امرش بشوید، بفهمید که او کیست؟ پروردگار شما، صاحب اختیار شما الله است الله هم، این جهان هستی را می‌بینید؟ آسمان، زمین، خورشید، ماه، ستاره‌ها، همه را آفریده و همه تحت امر خودش هستند. و حالا فرمود: «يُغْشِي اللَّيْلَ النَّهَارَ» یعنی یکی از عملیاتی که دارد در کل زندگی ما اتفاق می‌افتد به آن اشاره می‌کند که می‌گوید: «شب، روز را می‌پوشاند و به دنبال روز می‌رود.» «يَطْلُبُهُ حَثِيثًا» با شتاب، با سرعت دارد روز را دنبال می‌کند؛ یعنی الان روشن است، از پشت سرش دارد تاریکی می‌آید، تاریکش می‌کند از آن‌ور دارد روشن می‌شود، روز می‌شود و دارد دنبالش می‌کند تاریکی، دوباره این قسمتی که روشن بود دوباره تاریک می‌شود، دوباره از آن‌‌ورتر، کروی هست دیگر، حرکت وضعی زمین را دارد بیان می‌کند که از آن‌ور دارد روشن می‌شود و این شب و سیاهی شب دست بردار و نیست، با تمام سرعت که در هر ثانیه چندین کیلومتر دارد دنبال می‌کند و دارد روز را سیاه می‌کند، تاریکش می‌کند. می‌گوید: «الله این است که این نظم را برای شما قرار داده است.» حالا خودش آفریده، خودش هم برنامه ریزی می‌کند: «أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ» و شما ای مردم هم، الله شما را آفریده و شما باید امر او را اجرا بکنید؛ چون او شما را آفریده است. خب حالا دارد تربیت می‌کند، دارد مردم را متوجه می‌کند.

«ادْعُوا رَبَّكُمْ تَضَرُّعًا وَخُفْيَةً ۚ إِنَّهُ لَا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ»(اعراف/٥٥)

پروردگارتان را با تضرع و پنهانی فرا بخوانید. بدون شک که او انسان‌های تجاوزکار را دوست ندارد.

حالا دارد آموزش می‌دهد شمایی که قرار است آن الله‌ را، حالا شناختید پروردگار شما چه کسی است! ویژگی‌های او را بیان فرمود! حالا که قرار هست شما او را بندگی بکنید، چه‌طوری بندگی کنید؟ دارد آموزش می‌دهد قرار است او را فرا بخوانید یا به درگاهش دعا بکنید، دارد آموزش می‌دهد که شما چه‌طوری دعا بکنید؟ می‌فرماید: «ادْعُوا رَبَّكُمْ» فرا بخوانید پروردگارتان را با تضرع نه با تکبر! نه با حق به جانب بودن! با تضرع، دست پایین، با اخلاص و هم‌چنین «وَخُفْيَةً» پنهانی، نه برای خودنمایی! نه برای ریا! داد هم نزنید، پنهانی، الله را فرا بخوانید که الله انسان‌های تجاوزکار را دوست ندارد. آن‌هایی که غیر از پروردگار را فرا می‌خوانند دوست‌شان ندارد، چون پا از حد و گلیم خودشان درازتر کردند: «الْمُعْتَدِينَ» کسانی که غرور و تکبر دارند، حق به جانبند، انگار طلب‌کار خدا هستند آن‌ها را هم خدا دوست ندارد؛ چون معتدین هستند. کسی که خود نمایی می‌کند، یا داد می‌زند با صدای بلند دعا می‌کند، خواسته‌هایی که باید با اخلاص خودش فقط بین خودش و الله باشد و از الله بخواهد، به گوش دیگران می‌رساند، انگار ربطی به دیگران دارد، این‌ها خدا دوست‌شان ندارد؛ چون از حد و مرز پای‌شان را درازتر کردند، از آن‌ قانونی که خدا گذاشته فراتر رفتند.

«وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا وَادْعُوهُ خَوْفًا وَطَمَعًا ۚ إِنَّ رَحْمَتَ اللَّهِ قَرِيبٌ مِنَ الْمُحْسِنِينَ»(اعراف/٥٦)

و در زمین بعد از اصلاحش فساد نکنید و او را با خوف و طمع فرا بخوانید بدون شک که رحمت الله نسبت به انسان‌های محسن و نیکوکار خیلی نزدیک است.

بعد از دعا حالا حفظ وضعیت اصلاحی‌ای که الله انجامش داده است؛ یعنی نوبت به عمل می‌رسد «وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا» الله که مسیر اصلاح را گذاشته، پیغمبران را فرستاده، کتاب فرستاده و این‌ها دارد همه چیز را اصلاح می‌کند. می‌گوید: «مواظب باشید که شما در زمین فساد نکنید.» الله مثلاً خانواده را روی زمین تنظیم کرده است، پس شما خیانت نکنید که خراب کنید، خانواده را به فساد بکشانید. الله معامله گذاشته، خرید و فروش حلال گذاشته، شما این خرید و فروش حلال را با ربا به فساد نکشانید. خداوند حیا گذاشته شما بی حیایی را ترویج ندهید «وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا» بعد از اصلاح، شما فساد راه نندازید، خرابش نکنید، این وضعیتی که الله قرار داده ‌و الله را با خوف و طمع فرا بخوانید از یک طرف بترسید که شاید کارتان ناقص باشد، به خودتان مغرور نشوید، احساس تکبر،  خود برتربینی نداشته باشید که خودتان را، حق خودتان ببینید که خدا باید هر چه شما خواستید، خدا به شما بدهد، بترسید، با ترس خدا را فرا بخوانید و از آن‌ور ناامید هم نباشید، با امید خدا را فرا بخوانید که بدون شک الله نسبت به انسان‌های نیکوکار نزدیک است. چهار تا شرط دعا را بیان فرمود: پس تضرع، اول اول که فقط خود الله، بعد تضرع، پنهانی و بعدش خوف و طمع.

«وَهُوَ الَّذِي يُرْسِلُ الرِّيَاحَ بُشْرًا بَيْنَ يَدَيْ رَحْمَتِهِ ۖ حَتَّىٰ إِذَا أَقَلَّتْ سَحَابًا ثِقَالًا سُقْنَاهُ لِبَلَدٍ مَيِّتٍ فَأَنْزَلْنَا بِهِ الْمَاءَ فَأَخْرَجْنَا بِهِ مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ ۚ كَذَٰلِكَ نُخْرِجُ الْمَوْتَىٰ لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ»(اعراف/٥٧)

و الله آن کسی است که باد را می‌فرستد که بشارت دهنده است از جلو رحمتش تا زمانی که ابرهای سنگین را جابه‌جا می‌کند، ما آن‌ها را برای زمین‌های مرده سوق می‌دهیم پس ما از همان ابرهای سنگین آب را نازل می‌کنیم و ما از همان آب باران از زمین انواع میوه‌ها خارج می‌کنیم. ما به این شکل مرده‌ها را زنده می‌کنیم، به امید این‌که متذکر شوید.

و الله آن کسی است که باد را (دوباره الله را معرفی می‌کند) می‌فرستد که بشارت دهنده است از جلو رحمتش (پیشاپیش رحمتش) قبلی که باران بیاید، هوای بارانی می‌فرستد، باد بهاری را می‌فرستد که شما از  نوع آن باد می‌فهمید که الان دیگر بعد از این بارندگی (رحمت خدا) می‌آید؛ الله این است. باد می‌وزد تا زمانی که «إِذَا أَقَلَّتْ سَحَابًا» تا زمانی که ابرها را جابه‌جا می‌کند، آن‌ها را حمل می‌کند، ورشان می‌دارد «أَقَلَّتْ» یعنی ورشان  می‌دارد، حمل‌شان می‌کند، چه چیز را؟ باد ابرها را حمل می‌کند «سَحَابًا» چه ابرهایی؟ ابرهای سنگین را «سَحَابًا ثِقَالًا» که داخل آن ابر میلیاردها لیتر مکعب آب نهفته است، ابرها با آن وزن، با آن سنگی «سَحَابًا ثِقَالًا» آن‌ها را خیلی راحت ورشان می‌دارد‌ بعد چه کارشان می‌کند؟ «سُقْنَاهُ لِبَلَدٍ مَيِّتٍ» بعد الله می‌گوید که: «ما آن‌ها را به وسیله‌ی همان باد سوق می‌دهیم، آن ابرهای سنگین را می‌بریم، می‌کشانیمش، تا کجا؟ «لِبَلَدٍ مَيِّتٍ»برای زمین‌های مرده، خشک که اثر آب، اثر سبزی در آن نیست بعد «فَأَنْزَلْنَا بِهِ الْمَاءَ» ما از همان ابرهای سنگین آب را نازل می‌کنیم باران نازل می‌کنیم بعد «فَأَخْرَجْنَا بِهِ مِنْ كُلِّ الثَّمَرَاتِ» ما از همان آب باران  از زمین از انواع میوه‌ها خارج می‌کنیم؛ الله این است. هر روز دارد اتفاق می‌افتد، در کل عالم این تعطیل نمی‌شود. می‌فرماید که: «كَذَٰلِكَ نُخْرِجُ الْمَوْتَىٰ» ما به این شکل مرده‌ها را زنده می‌کنیم؛ مرده‌ها را درشان‌ می‌آوریم، همان‌طوری که زمین مرده بود با آب باران زنده شدند، به همین سادگی، ما به همین شکل مرده‌ها را، آدم‌های مرده را از زمین درشان می‌آوریم. «لَعَلَّكُمْ تَذَكَّرُونَ» این‌ها را خوب گوش دادید، به امید این‌که متذکر بشوید، بیدار شوید، اندرز بگیرد، از این صحنه‌هایی که برای شما بیان می‌شود.