صفحه ۲۶
سوره مبارکه بقره
«أَعُوذُ بِٱللَّهِ مِنَ ٱلشَّيْطَـٰنِ ٱلرَّجِيمِ»
پناه می‌برم به الله از شیطان رانده شده.
«وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ ٱتَّبَعُواْ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ قَالُواْ بَلْ نَتَّبِعُ مَآ أَلْفَيْنَا عَلَيْهِ ءَابَآءَنَآ أَوَلَوْ كَانَ ءَابَآؤُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ شَيْئاً وَلَا يَهْتَدُونَ»(بقره/۱٧٠)
و هنگامی که به آن‌ها گفته می‌شود از آنچه که الله نازل کرده، تبعیت کنید. می‌گویند بلکه ما تبعیت می‌کنیم از آنچه که پدران‌مان را بر آن یافته‌ایم. اگر چه پدران‌شان و اجدادشان، چیزی نمی‌دانستند! و بر راه هدایت نبودند!
«وَإِذَا قِيلَ لَهُمُ ٱتَّبَعُواْ مَا أَنزَلَ ٱللَّهُ قَالُواْ بَلْ نَتَّبِعُ مَا أَلْفَيْنَا عَلَيْهِ ءَابَآءَنَآ» وقتی به آن‌ها گفته می‌شود که شما از آنچه که الله نازل کرده تبعیت کنید نه از آن سران کفر، نه از شیاطین. می‌گویند: بلکه ما تبعیت می‌کنیم، از آنچه که پدران‌مان، و اجدادمان را بر آن یافته‌ایم. مثل پدران‌مان، فامیل‌مان و فامیل خانوادگی‌مان، آن‌ها چه کاره بودند، چه کارهایی می‌کردند، ما در ادامه آن‌ها حرکت می‌کنیم. «أَوَلَو كَانَ ءَابَآؤُهُمْ لَا يَعْقِلُونَ شَيْئاً وَلَا يَهْتَدُونَ»اگر چه این پدران‌شان، و اجدادشان، چیزی نمی‌دانستند، تعقل نمی‌کردند، توجه به این مسائل نمی‌کردند، و بر راه هدایت نبودند، با این وجود باز هم از آن‌ها تبعیت می‌کنند و قرآن خدا را رها می‌کنند.

«وَمَثَلُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ كَمَثَلِ ٱلَّذِى يَنْعِقُ بِمَا لَا يَسْمَعُ إِلَّا دُعَآءً وَ نِدَآءً صُمٌّ بُكْمٌ عُمْىٌ فَهُمْ لَا يَعْقِلُونَ» (بقره/١٧١)
و مثال کسانی که کافر شدند به مثل کسی است که فریاد می‌زند به آنچه که نمی‌شنود جز صداهایی و فراخواندن‌هایی. کرانند، گنگانند، کورانند پس آن‌ها اندیشه نمی‌کنند.
«مَثلُ ٱلَّذِينَ كَفَرُواْ كَمَثَلِ ٱلَّذِى يَنْعِقُ بِمَا لَا يَسْمَعُ إِلَّا دُعَآءً وَ نِدَآءً»
مثال كسانى که کافر شدند به مثل کسی است که فریاد می‌زند به آنچه که نمی‌شنود. جز صداهایی و فراخواندن‌هایی. مثال آن کافران که از پدران‌شان تبعیت می‌کنند و حرف پيغمبر و قرآن را گوش نمی‌دهند به مانند کسی است که دارد فریاد می‌زند‌ اما از آن دادی که می‌زند چیزی نمی‌فهمد و چیزی قابل درک و فهم نیست فقط یک سری صداهایی است، فقط آن صداها را می‌شنوند انگار چوپان صدا می‌زند ولی گوسفندان فقط یک صداهایی می‌شنوند، آن‌جا علمی رد و بدل نمی‌‌شود، منطق و استدلال رد و بدل نمی‌شود، اینگونه سرشان را پایین انداخته‌اند و با همان صداها دارند حرکت می‌کنند و مثال کسانی که از پدران‌شان تبعیت می‌کنند به مثل گوسفندی است که از چوپان با یک سری صدا تبعیت می‌کنند علم، درک، و استدلالی در این وسط نیست. (مثال کافران اینگونه است.)
«صُمٌّ بُكْمٌ عُمْىٌ» كر، گنگ و کورند. آن‌ها اینگونه هستند.
«فَهُمْ لَا يَعْقِلُونَ» پس آن‌ها چیزی را تعقل نمی‌کنند، اندیشه نمی‌کنند، به عقلشان رجوع نمی‌کنند.

«يَـٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُلُواْ مِن طَيِّبَـٰتِ مَا رَزَقْنَـٰكُمْ وَٱشْكُرُواْ لِلَّهِ إِن كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ» (بقره/١٧٢)
ای کسانی که ایمان آورده‌اید از پاکی‌هایی که ما روزیتان کرده‌ایم، شکرگزار الله باشید، اگر بخواهید تنها او را بندگی کنید.
«يَـٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ كُلُواْ مِن طَيِّبَـٰتِ مَا رَزَقْنَـٰكُمْ وَٱشْكُرُواْ لِلَّهِ إِن
كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ» اي کسانی که ایمان آورده‌اید از پاکی‌هایی که ما روزی‌تان کرده‌ایم‌ بخورید. این را باید دید که‌ این رزق و روزی که داریم می‌خوریم الله روزی‌مان کرده است. هیچکدام از آن‌ها از خود ما نیست، روزی‌های پاک را الله نصیبمان کرده است. وقتی روزی سایر حیوانات را که چه می‌خورند با روزی خود مقایسه می‌کنیم، می‌فهمیم که این رزق پاک را الله روزی بندگان کرده است. «وَٱشْكُرُواْ لِلَّهِ إِن كُنْتُمْ إِيَّاهُ تَعْبُدُونَ» شكرگزار الله باشیم، شکرگزاری که بعد از آن دنبال بندگی الله باشید، اگر واقعا شما بخواهید او را بندگی کنید.

«إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَيْكُمُ ٱلْمَيْتَةَ وَٱلدَّمَ وَلَحْمَ ٱلْخِنزِيرِ وَمَآ أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ أللَّهِ فَمَنِ ٱضْطُرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَلَآ إِثْمَ عَلَيْهِ إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ» (بقره/۱۷۳)
همانا برای شما مردار، و خون آن‌ها، و گوشت خوک، و آنچه نام برده شده برای غیر الله، حرام شده است پس هر کس به ناچار به اضطرار افتاد، بدون این که زیاده‌روی کند و دوباره به آن (حرام) بر نگردد؛ پس گناهی بر او نیست.
«إِنَّمَا حَرَّمَ عَلَْيْكُمُ ٱلْمَيْتَةَ وَٱلدَّمَ وَلَحْمَ ٱلْخِنزِيرِ و مَآ أُهِلَّ بِهِ لِغَيْرِ ٱللَّهِ» همانا بر شما از حيوانات حلال گوشت، مردارش حرام شده است که خودش با مرگ طبیعی بمیرد. (ذبح نشود) «وَٱلدَّمَ» و خون آن‌ها. گوشت خوک بر شما حرام شده و آنچه که با صدای بلند برای غیر الله نام برده شود، قربانی شود، ذبح شود اما اسم غیر الله به خاطر اشخاصی، بت‌هایی یا معبودانی بر آن برده شود. آن‌ها برایتان حرام شده، گر چه حلال گوشتند چون به نام کس دیگری ذبح شده است. «فَمَنِ ٱضْطُّرَّ غَيْرَ بَاغٍ وَلَا عَادٍ فَلَا إِثْمَ عَلَيْهِ» اما کسی که به ناچار به اضطرار افتاد، جانش در خطر افتاد‌ و از روی ناچاری مجبور شد بخورد بدون اینکه زیاده‌روی کند و دوباره به آن گوشت حرام برگردد؛ در این صورت گناهی بر او نیست به اندازه‌ای که جانش را نجات دهد، از همه این گوشت‌هایی که بیان کرد می‌تواند بخورد. (از مردار و بقیه برای نجات جانش) «إِنَّ ٱللَّهَ غَفُورٌ رَّحِيمٌ» بدون شک که الله بسیار درگذرنده و بسیار مهرورز است، درست است که حرام است ولی نمی‌خواهد که شما جانتان را از دست بدهید و زجر بکشید.

«إِنَّ ٱلَّذِينَ يَكْتُمُونَ مَآ أَنزَلَ ٱللَّهُ مِنَ ٱلْكِتَـٰبِ وَيَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًاقَلِيلًا أُوْلَــٰٓئِكَ مَا يَأْكُلُونَ فِى بُطُونِهِمْ إِلَّا ٱلنَّارَ وَلَا يُكَلِّمُهُمُ ٱللَّهُ يَومَ ٱلْقِيَـٰمَةِ وَلَا يُزَكِّيهِمْ وَ لَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ (بقره/١٧٤)
بدون شک، کسانی که کتمان می‌کنند آنچه که الله از کتاب نازل کرده است و آن را به بهای اندکی می‌خرند، اینان که می‌خورند در شکم‌هایشان، چیزی جزء آتش نمی‌ریزند و الله در روز قیامت با آنان صحبت نمی‌کند و آن‌ها را پاک نمی‌کند و برای آن‌ها عذاب دردناکی است.
بدون شک، کسانی که کتمان می‌کنند آنچه را که الله از قرآن نازل کرده است اما آن‌ها کتمان می‌کنند. (این یک)«وَ يَشْتَرُونَ بِهِ ثَمَنًا قَلِيلًا» و بهای اندکی را به ازای آن می‌خرند، آیات را می‌دهند و کالاهای پست و بی‌ارزش را به دست می‌آورند. (این دو) «أُوْلَـٰٓئِكَ مَا يأْكُلُونَ فِى بُطُونِهِمْ إِلَّا ٱلنَّارَ» این‌ها که می‌خورند، نمی‌ریزند در شکم‌هایشان، جزء آتش؛ یعنی آتش واقعی و الله روز قیامت با آن‌ها صحبت نمی‌کند اگر هم حرف بزند حرف با رحمت و مهربانی نیست و آن‌ها را هیچ وقت از آن گناه، پاک نمی‌کند. (این سه) «وَ لَهُمُ عَذَابٌ أَلِيمٌ» و عذاب درد دهنده، و زجر دهنده، هم برای آن‌ها مهیا است. (این چهار)

أُوُلَــٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ٱشْتَرَوُاْ ٱلضَلَـٰلَةَ بِٱلْهُدَىٰ وَٱلْعَذَابَ بِٱلْمَغْفِرَةِ فَمَآ أَصْبَرَهُمْ عَلَى ٱلنَّارِ (بقره/١٧٥)
اینان همان کسانی بودند که گمراهی را به ازای هدایت و عذاب را به ازای مغفرت خریدند. پس چه چیزی آن‌ها را بر آتش صبور کرده است.
«أُوْلَــٰٓئِكَ ٱلَّذِينَ ٱشْتَرَوُاْ ٱلضَّلَالَةَ بِٱلْهُدَىٰ» چرا؟! چون این‌ها همان کسانی بودند که گمراهی را به ازای هدایت تمیز، و مرتب دادند و گمراهی را خریدند و دنبال معبودان باطل، افتادند و عذاب را در ازای مغفرت خریدند و با این کارشان عذاب را به جان‌شان خریدند. «فَمَا أَصْبَرَهُمْ عَلَى ٱلنَّارِ» چه چیزی آن‌ها را به آتش صبور کرده است که اینقدر بر آتش جرأت‌مند شدند مگر چقدر بر آتش صبر دارند؟!

ذَٰلِكَ بِأَنَّ ٱللَّهَ نَزَّلَ ٱلّكِتَـٰبَ بِٱلْحَقِّ وَ إِنَّ ٱلَّذِينَ ٱخْتَلَفُواْ فِى ٱلْكِتَـٰبِ لَفِى شقَاقً بَعِيدٍ (بقره/١٧٦)
آن به این خاطر است که الله، قرآن را نازل کرده است اما کسانی‌ که در کتاب اختلاف کردند در گمراهی دوری هستند.
«ذَلِكَ بِأَنَّ ٱللَّهَ نَزَّلَ ٱلّكِتَـٰبَ بِٱلْحَقِّ» آن به این خاطر است که الله، قرآن را به حق نازل کرده است. (این از جانب الله) اما از این ور، «وَ إِنَّ ٱلَّذِينَ ٱخْتَلَفُواْ فِى ٱلْكِتَـٰبِ لَفِى شقَاقً بَعِيدٍ» کسانی‌که در کتاب اختلاف می‌کنند راه مخالفت را برمی‌دارند، آن‌ها در گمراهی دوری هستند و در فاصله زیادی با این کتاب آسمانی قرار دارند و آن عذاب‌شان به خاطر این است.