صفحه ۱۹

«وَلَنْ تَرْضَى عَنْکَ الْیَهُودُ وَلا النَّصَارَى حَتَّى تَتَّبِعَ مِلَّتَهُمْ قُلْ إِنَّ هُدَى اللَّهِ هُوَ الْهُدَى وَلَئِنِ اتَّبَعْتَ أَهْوَاءَهُمْ بَعْدَ الَّذِی جَاءَکَ مِنَ الْعِلْمِ مَا لَکَ مِنَ اللَّهِ مِنْ وَلِیٍّ وَلا نَصِیرٍ» (بقره/۱۲۰)

و هرگز یهود و نصارا از تو راضی نخواهند شد تا این‌که از ملت‌شان تبعیت کنی، بگو بدون شک هدایت الله همان هدایت حقیقی است و اگر تو از خواسته‌های آن‌ها تبعیت کنی بعد از این‌که علم‌ نزد تو آمد از جانب الله هیچ دوستی و هیچ یاری‌رسانی نیست.

صحبت از این است که یهود و نصارا خشم داشتند به نسبت این پیامبر جدید و آن همه سوابق‌شان زیر سوال می‌رفت، آن‌ها کم‌رنگ‌ می‌شدند دارد می‌گوید که یک وقتی این خشم‌شان و این عکس العمل‌هایشان باعث نشود که تو تلاش کنی آن‌ها را از خودت راضی کنی تا وضعیت تنش از بین برود، این تنش از بین‌ نمی‌رود، آن‌ها دل‌شان با تو صاف نخواهد شد تا این‌که کاملاً زیر نظر آن‌ها بروی و هر آن‌چه که آن‌ها گفتند تبعیت کنی، امکان ندارد بتوانی دل آن‌ها را به دست آوری، راه درست چیست؟ راه درست این است که به خودت تلقین کنی، به خودت و دیگران بگویی که هدایت الله همان هدایت واقعی است و از آن تبعیت کنید، نه از خواسته‌های یهود و نصارا و اگر بخواهی که از خواسته‌های آن‌ها تبعیت کنی با وجود آگاهی و دانش که الله به تو داده دیگر از جانب الله منتظر دوستی و منتظر یاری نباش دیگر برو پیش خودشان اگر جایی کمک خواستی از خودشان کمک بخواه، از خدا دیگر کمک نخواه که یاری  نمی‌رساند، وقتی شخص به جایی می‌رود و با رفتنش امکان دارد با حضورش کسانی دیگر خوشش‌شان نیاید آن شخص یک احساسی به او دست می‌دهد که اگر من بتوانم آن‌ها را از خودم راضی نگه‌دارم و امکان دارد دست به یک‌سری کار‌ها بزند، این اصلاح وضعیت در شاخه و برگ است. از روی شاخه و برگ‌ نمی‌شود وضعیت را اصلاح کرد باید از ریشه اصلاح شود، این شاخ و برگ است نمی‌توانی آن‌ها را راضی کنی و آیات بعد ریشه را بیان می‌کند که چه‌طوری این مسئله از ریشه درست می‌شود.

«الَّذِینَ آتَیْنَاهُمُ الْکِتَابَ یَتْلُونَهُ حَقَّ تِلاوَتِهِ أُولَئِکَ یُؤْمِنُونَ بِهِ وَمَنْ یَکْفُرْ بِهِ فَأُولَئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ» (بقره/۱۲۱)

کسانی که ما به آن‌ها کتاب دادیم آن‌گونه که سزاوار تلاوت است آن‌ کتاب را تلاوت می‌کنند این‌ها به آن ایمان می‌آورند، کسی که به آن کافر شود زیان دیدگان واقعی خودشان هستند.

کسانی که ما به آن‌ها کتاب دادیم، آن‌ را به حقِ تلاوتش تلاوت می‌کنند، آن‌گونه که سزاوار تلاوت است آن‌ کتاب را تلاوت می‌کنند و دنبال می‌کنند، این‌ها به آن ایمان می‌آورند این آدم‌ها راحت دل‌شان صاف می‌شود و پذیرا می‌شوند. کتاب جدیدی را که برای آن‌ها آمده است و کسی که به کتاب خودش کافر شود حق تلاوت را انجام ندهد و به کتاب کافر شود، به پیامبر جدید کافر شود این‌ها خودشان ضرر می‌کنند، زیان دیدگان واقعی خودشان هستند. «فَأُولَئِکَ هُمُ الْخَاسِرُونَ» این یک مطلب، پس از کتاب پایه باید شروع شود، حق آن ادا شود تا برسد به قرآن، آن‌ها نخواهند حق کتاب آسمانی خودشان را ادا کنند، نمی‌توانند حق کتاب آسمانی بعدی را ادا کنند و به آن ایمان بیاورند.

«یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ وَأَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعَالَمِینَ» (بقره/۱۲۲)

ای بنی اسرائیل به یادتان بیاورید نعمت‌هایم را که بر شما ارزانی بخشیدم و من شما را بر کل جهانیان امتیاز داد.

«یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ اذْکُرُوا نِعْمَتِیَ الَّتِی أَنْعَمْتُ عَلَیْکُمْ» ای بنی اسرائیل به یادتان بیاورید نعمت‌هایم را که بر شما ارزانی بخشیدم من به شما نعمت دادم آن‌ها را به یاد آورید. «وَأَنِّی فَضَّلْتُکُمْ عَلَى الْعَالَمِینَ» و من شما را بر کل جهانیان امتیاز دادم آن‌ها را به یادتان بیاورید تا دل‌تان پاک شود به نسبت این پیامبر جدید و پذیرای او باشید من خیلی به شما عنایت کردم، این نگاه اصلاح وضعیت از ریشه است، عنایت‌های الله در طول تاریخ به یهود و نصارا و این‌جا دارد به آن‌ها می‌گوید که:

«وَاتَّقُوا یَوْمًا لا تَجْزِی نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَیْئًا وَلا یُقْبَلُ مِنْهَا عَدْلٌ وَلا تَنْفَعُهَا شَفَاعَةٌ وَلا هُمْ یُنْصَرُونَ» (بقره/۱۲۳)

بترسید از آن روزی که هیچ‌کس نمی‌تواند به داد کسی دیگر برسد و از هیچ‌کسی هم معادلی دریافت نمی‌شود و شفاعت هیچ‌کس هم در حق او پذیرا نمی‌شود و از جانب هیچ کسی هم نصرت و یاری داده نمی‌شوند.

«وَاتَّقُوا یَوْمًا لا تَجْزِی نَفْسٌ عَنْ نَفْسٍ شَیْئًا» و حواس‌تان باشد بترسید از آن روزی که هیچ‌کس نمی‌تواند به داد کسی دیگر برسد. «وَلا یُقْبَلُ مِنْهَا عَدْلٌ» در هیچ زمینه‌ای «شَیْئًا» کسی نمی‌تواند به داد دیگری برسد، آن را نجات دهد و از او دفاع کند و از هیچ‌کسی هم معادلی دریافت نمی‌شود، جایگزین دریافت نمی‌شود کسی خودش را بخواهد بخرد، امکان ندارد همچین چیزی باشد، حواس‌تان را جمع کنید و مواظب آن روز باشید. «وَلا تَنْفَعُهَا شَفَاعَةٌ» و شفاعت هیچ‌کس هم در حق او پذیرا نمی‌شود «وَلا هُمْ یُنْصَرُونَ» و از جانب هیچ کسی هم نصرت و یاری داده نمی‌شوند به آن روز توجه کنید، این اصلاح وضعیت است از ریشه، توجه به همچین روزی تا تصعب، حسادت و رقابت  کنار رود.

«وَإِذِ ابْتَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ فَأَتَمَّهُنَّ قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ» (بقره/ ۱۲۴)

و آن‌گاه که پروردگارش ابراهیم را به وسیله کلماتی امتحان کرد، پس از امتحانات موفق بیرون آمد الله به او گفت من تو را برای مردم امام و پیشوا قرار می‌دهم فرمود: و از ذریه من آن‌ها هم پیشوا و ائمه مردم شوند الله فرمود: عهد من، این امتیاز من به ظالمان نمی‌رسد.

«وَإِذِ ابْتَلَىٰ إِبْرَاهِيمَ رَبُّهُ بِكَلِمَاتٍ» و آن‌گاه که ابراهیم را پرودگارش امتحان کرد به وسیله دستوراتی، کلماتی، به این قضیه توجه کنید که الله ابراهیم را امتحان کرد. «فَأَتَمَّهُنَّ» چون ابراهیم اجداد آن‌هاست و بنی اسرائیل از نسل اوست، پیامبر ابراهیم به نحو احسن آن‌ها را به کمال رساند و از امتحانات موفق بیرون آمد بعد از آن: «قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا» الله به او گفت من تو را برای مردم امام و پیشوا قرار می‌دهم. «قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي» فرمود و از ذریه من، آن‌ها هم پیشوا و ائمه مردم شوند، که همین بنی اسرائیل باشد که قرآن درموردشان صحبت می‌کند. «قَالَ وَمِنْ ذُرِّيَّتِي قَالَ لَا يَنَالُ عَهْدِي الظَّالِمِينَ» الله فرمود عهد من، این امتیاز من به ظالمان نمی‌رسد.

«وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً لِلنَّاسِ وَأَمْنًا وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَنْ طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ» (بقره/۱۲۵)

و آنگاه که ما خانه (کعبه) را پایگاه برای مردم و محل امن قرار دادیم، روبروی جای پای ابراهیم را محل نماز بگیرید و عهد گرفتیم از ابراهیم و اسماعیل که شما دو نفر خانه من را برای طواف کنندگان و اعتکاف کنندگان در آنجا و رکوع کنندگانِ سجده­کن مهیا کنید.

«وَإِذْ جَعَلْنَا الْبَيْتَ مَثَابَةً لِلنَّاسِ وَأَمْنًا» و آنگاه که ما خانه (کعبه) را پایگاه برای مردم و محل امن قرار دادیم، جایی که مردم آنجا رجوع می‌کنند. توجه کنید! قرآن دارد تاریخ را به عقب برمی‌گرداند و بنی اسرائیل را متوجه می‌کند به تاریخ واقعی و اساسی که اندیشه‌ هایشان را بر اساس این تاریخ تنظیم کنند. و دارد تحریف‌هایی  که در طول تاریخ اتفاق افتاده تصحیح می‌کند و شخصیت های برتر و موثر بنی اسرائیل را بیان می‌کند. بازگشت به اصل تاریخ بنی اسرائیل (برای تصحیح اندیشه دینی آن‌ها) می‌گوید شما به یادتان بیاورید خانه کعبه را که الان دست مسلمانان است محل شما بود. «وَاتَّخِذُوا مِنْ مَقَامِ إِبْرَاهِيمَ مُصَلًّى» و از جای پای ابراهیم را محل نماز بگیرید؛ روبروی جای پای ابراهیم نماز بخوانید که از جد شماست. تا این حد خانه کعبه متعلق به شماست. چرا استعفا دادید و از کعبه فاصله گرفتید. «وَعَهِدْنَا إِلَى إِبْرَاهِيمَ وَإِسْمَاعِيلَ أَنْ طَهِّرَا بَيْتِيَ لِلطَّائِفِينَ وَالْعَاكِفِينَ وَالرُّكَّعِ السُّجُودِ» و عهد گرفتیم از ابراهیم و اسماعیل که شما دو نفر خانه من را برای طواف کنندگان و اعتکاف کنندگان در آنجا و رکوع کنندگانِ سجده­کن پاک کنید، محیا کنید. یعنی الله از ابراهیم به عنوان جد شما عهد گرفت که خدمتگزار این کعبه باشد اما شما چه قدر فاصله گرفتید.

«وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا بَلَدًا آمِنًا وَارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ قَالَ وَمَنْ كَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِيلًا ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِلَى عَذَابِ النَّارِ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ»» (بقره/۱۲۶)

و آنگاه که ابراهیم دعا کرد پروردگارا این سرزمین خشک را شهری پر از امنیت قرار بده و اهل آن شهر را از ثمرات و محصولات رزق و روزی بده، هر کدام از آن‌ها که به الله و روز آخرت ایمان دارند را روزی بده گفت و کسی که کافر شد حتی او را هم از نعمت‌هایم مقدار کمی برخوردار می‌کنم ، اما بعد او را به اجبار هم که شده به آتش می‌کشانم و آتش بد جایگاهی است.

«وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِيمُ رَبِّ اجْعَلْ هَذَا بَلَدًا آمِنًا وَارْزُقْ أَهْلَهُ مِنَ الثَّمَرَاتِ مَنْ آمَنَ مِنْهُمْ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ» و آنگاه که گفت ابراهیم پروردگارا! (دعا کرد) پروردگارا این سرزمین خشک را شهری پر از امنیت قرار بده، و اهل آن شهر را از ثمرات و محصولات رزق و روزی بده، هر کدام از آن‌ها که به الله و روز آخرت ایمان دارند. یعنی حتی دعای پیامبر ابراهیم هم به دنبال همین کعبه و ساکنین این شهر است. تا این اندازه خانه کعبه و کسانی که به کعبه می‌آیند برای ابراهیم علیه السلام مهم بود. و تصحیح تاریخ خیلی مهم است، تاریخ می‌تواند مسیر یک ملت را به انحراف بکشاند یا بر عکس. و قرآن دارد تاریخ را تصحیح می‌کند. دعا کرد هرکس به آخرت ایمان دارد به او روزی بده. فرمود: «قَالَ وَمَنْ كَفَرَ فَأُمَتِّعُهُ قَلِيلًا ثُمَّ أَضْطَرُّهُ إِلَى عَذَابِ النَّارِ وَبِئْسَ الْمَصِيرُ» گفت: و کسی که کافر شد حتی او را هم از نعمت‌هایم مقدار کمی برخوردار می‌کنم، اما بعد او را به اجبار هم که شده به آتش می‌کشانم و آتش بد جایگاهی است.