«الَّذِينَ يَتَرَبَّصُونَ بِكُمْ فَإِنْ كَانَ لَكُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّهِ قَالُوا أَلَمْ نَكُنْ مَعَكُمْ وَإِنْ كَانَ لِلْكَافِرِينَ نَصِيبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمْ وَنَمْنَعْكُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ وَلَنْ يَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكَافِرِينَ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ سَبِيلًا» (نساء/۱۴۱)

کسانی‌که نسبت به شما در کمین هستند پس اگر برای شما فتحی باشد از جانب الله، می‌گویند: مگر ما با شما نبودیم؟ و اگر برای کافرانی یک منفعتی باشد، می‌گویند: آیا مگر ما شمارا پوشش نمی‌دادیم و مگر ما جلو آسیب مومنان نسبت به شما نمی‌گرفتیم؟ پس الله بین شما در روز قیامت فیصله و حکم می‌کند و هرگز الله برای کافران برعلیه مومنان راهی قرار نداده‌ است.

کسانی‌که نسبت به شما در کمین هستند، منتظر فرصت هستند. پس اگر برای شما فتحی باشد از جانب الله پیروزی به‌دست آورید، می‌گویند: مگر ما با شما نبودیم؟ و اگر برای کافرانی یک منفعت باشد، یک موفقیتی باشد، می‌گویند: آیا مگر ما شما را  پوشش نمی‌دادیم؟ «أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَيْكُمْ» مگر شما را پوشش نمی‌دادیم که شما به این موفقیت رسیدید؟ «وَنَمْنَعْكُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ» و مگر ما جلو آسیب مومنان نسبت به شما نمی‌گرفتیم؟ ما که از شما حمایت می‌کردیم در مقابل مومنان، به کافران، می‌گویند: پس ما با شما هستیم. «فَاللَّهُ يَحْكُمُ بَيْنَكُمْ يَوْمَ الْقِيَامَةِ» پس الله بین شما در روز قیامت فیصله می‌کند، حکم می‌کند. و هرگز الله برای کافران بر علیه مومنان راهی قرار نداده، یعنی الله به نفع کافران و به ضرر مومنان هیچ راهی قرار نداده که کافران از آن موضع استفاده کنند.

«إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ وَإِذَا قَامُوا إِلَى الصَّلَاةِ قَامُوا كُسَالَى يُرَاءُونَ النَّاسَ وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا» (نساء/۱۴۲)

بدون شک منافقان کسانی هستند که با الله خدعه می‌کنند در حالی که الله با آنها خدعه و ترفند به کار می‌برد و زمانی‌که برای نماز با حالت بی‌حالی می‌ایستند، برای جلب توجه مردم کار می‌کنند، خودنمایی. جز اندک الله را یاد نمی‌کنند.

«إِنَّ الْمُنَافِقِينَ يُخَادِعُونَ اللَّهَ وَهُوَ خَادِعُهُمْ» بدون شک منافقان کسانی‌ هستند که با الله خدعه می‌کنند؛ یعنی ترفند به کار می‌برند در مقابل الله، «وَهُوَ خَادِعُهُمْ» در حالی‌که الله با آن‌ها خدعه و ترفند به‌کار می‌برد برای این‌که نقشه‌شان را نقش برآب کند. «وَإِذَا قَامُوا إِلَى الصَّلَاةِ قَامُوا كُسَالَى» و زمانی که می‌ایستند برای نماز، می‌ایستند با حالت بی‌حالی، سستی، بی رمقی، چون اصلا انتظاری ندارند از نماز‌، اصلا نماز را به‌ دل دوست ندارند. چرا نماز بخوانند؟ وقتی می‌ایستند با بی‌حالی نماز می‌خوانند چون به او اعتقاد ندارند «يُرَاءُونَ النَّاسَ» برای جلب توجه مردم کارمی‌کنند، خودنمایی، «وَلَا يَذْكُرُونَ اللَّهَ إِلَّا قَلِيلًا» جز اندک الله را یاد نمی‌کنند.

«مُذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذَلِكَ لَا إِلَى هَؤُلَاءِ وَلَا إِلَى هَؤُلَاءِ وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا»(نساء/۱۴۳)

بین آن مردد هستند؛ نه از آن‌ها هستند و نه هم از آن‌ها و کسی‌که الله گمراهش کند پس تو هیچ راهی را  برایش نمی‌یابی.

«مُذَبْذَبِينَ بَيْنَ ذَلِكَ لَا إِلَى هَؤُلَاءِ وَلَا إِلَى هَؤُلَاءِ» مردد هستند بین آن؛ نه از آنها هستند و نه هم از آنها، به کافران می‌گویند ما با شما هستیم وقتی پیروز می‌شوند، به مومنان وقتی پیروز می‌شوند هم می‌گویند ما با شما هستیم، نماز می‌خوانند معتقد نیستند، برای خودنمایی کار می‌کنند، کار خوب انجام می‌دهند ولی نه برای خدا، برای مردم، هیچ چیزشان معلوم نیست، گیج  هستند، مردد هستند وجودشان پر از تعارض است، نه درست و حسابی از آن‌ها هستند، از کافران، نه هم درست و حسابی از مومنان هستند. «وَمَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا» و کسی‌که الله گمراهش کند پس تو هیچ راهی را برایش نمی‌یابی‌،  این همه مسیرهای هدایت نرفتند و گمراهی را انتخاب کردند و حالا وقتی خدا آنها را گمراه کرد بنابر انتخاب خودشان دیگر تو چه راهی می‌خواهی برای هدایت‌شان پیدا کنی؟

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِينَ أَتُرِيدُونَ أَنْ تَجْعَلُوا لِلَّهِ عَلَيْكُمْ سُلْطَانًا مُبِينًا» (نساء/۱۴۴)

ای کسانی‌که ایمان آوردید! شما کافران را به دوستی نگیرید که مومنان را رها کنید. آیا قصد دارید که برای الله بر علیه خودتان دلیل واضحی ایجاد کنید؟

«يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لَا تَتَّخِذُوا الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِينَ» ای کسانی‌که ایمان آوردید، شما دیگر این‌طور نیستید، منافق نیستید، دو رنگ و دورو‌،  نیستید، صادق هستید. ای شمایی که ایمان آوردید، شما کافران را به دوستی نگیرید که مومنان را رها کنید: «لَا تَتَّخِذُوا الْكَافِرِينَ أَوْلِيَاءَ مِنْ دُونِ الْمُؤْمِنِينَ» این‌طور نباشید که مومنان را رها کنید، با کافران بروید ارتباط دوستی بگیرید، شما این کار را نکنید، آن‌ها این کارها را کردند که این بلاهارا برسرشان درآمد. «أَتُرِيدُونَ أَنْ تَجْعَلُوا لِلَّهِ عَلَيْكُمْ سُلْطَانًا مُبِينًا» آیا قصد دارید که برای الله بر علیه خودتان دلیل واضحی ایجاد کنید؟ دلیل محکمی دست خدا بدهید علیه خودتان؟ یعنی می‌خواهید که اثبات کنید شما مثلا منافق هستید؟ کافر هستید؟ با آن‌ها هستید با این دوستی گرفتن؟ دلیلی دارید دست خدا می‌دهید که شما یا جزء منافقان هستید یا جزء کافران هستید، می‌خواهید این کار را علیه خودتان انجام دهید؟

«إِنَّ الْمُنَافِقِينَ فِي الدَّرْكِ الْأَسْفَلِ مِنَ النَّارِ وَلَنْ تَجِدَ لَهُمْ نَصِيرًا» (نساء/۱۴۵)

بدون شک که منافقان در پایین ترین قسمت آتش هستند و تو برای آن‌ها هیچ یاری‌گری نمی‌بینی .

بدون شک که منافقان در پایین ترین قسمت هستند از آتش، در عمق آتش قرار دارند، و قعر آتش قرار دارند و تو برای آن‌ها هیچ یاری‌گری نمی‌بینی. کسی‌که به دادشان برسد، تو هیچ‌کسی پیدا نمی‌کنی: «وَلَنْ تَجِدَ لَهُمْ نَصِيرًا».

«إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا وَأَصْلَحُوا وَاعْتَصَمُوا بِاللَّهِ وَأَخْلَصُوا دِينَهُمْ لِلَّهِ فَأُولَئِكَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ وَسَوْفَ يُؤْتِ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ أَجْرًا عَظِيمًا» (نساء/۱۴۶)

مگر آن‌هایی که توبه کردند و راه درست را در پیش گرفتند و به الله تمسک جستند و دین‌شان را برای الله خالص کنند؛ پس آن‌ها همراه مومنان هستند و در آینده الله به مومنان اجر عظیمی می‌دهد.

«إِلَّا الَّذِينَ تَابُوا» مگر آن‌هایی که توبه کردند. «وَأَصْلَحُوا» و راه درست را در پیش گرفتند، این رفتارشان را اصلاح کردند، تفکرشان را اصلاح کردند؛ چون منافق می‌آید از وضعیت اجتماعی یا از وضعیت دین به نفع خودش استفاده می‌کند، از تمام امکانات، خودش را در جایی قرار می‌دهد که اهلیتش را ندارد، خودش را بالا می‌برد و آن‌هایی که اهلیت دارند، یعنی از نظر سواد، اخلاق، شخصیت، منش‌، اهلیت دارند که بروند بالا، آن‌ها را می‌کشانند پایین، با زیرآبی زدن‌شان، با دو رنگ و دورویی‌شان، با حقه و نیر‌نگ‌شان، خدعه‌شان، آن‌ها را می‌کشانند پایین و با خدعه و نیرنگ خودشان را می‌برند بالا، جایی که اهلیتش ندارند را خودشان آن‌جا جا می‌زنند، با دو‌ رنگ و دو‌رویی، با نقشه و با حقه، چون خودشان را بالا جا می‌زنند، خب جایشان می‌شود: درک اسفل، پایین ترین نقطه‌ی جهنم، مگر که آن‌ها این وضعیت را اصلاح کنند، هرآنچه را که لیاقتش را دارند به همان راضی باشند و برای هر منفعتی دست به هر کاری نزنند، الا کسانی‌که توبه کردند و راه اصلاح را در پیش گرفتند، «وَاعْتَصَمُوا بِاللَّهِ» و به الله تمسک جستند، هر آنچه که الله به آن‌ها می‌گوید آن‌ها را انجام بدهند؛ الله می‌گوید صداقت، الله می‌گوید محبت، الله می‌گوید اخلاص، هر آنچه که الله می‌گوید «وَاعْتَصَمُوا بِاللَّهِ» آن‌ها را انجام بدهند، به آن‌ها چنگ بزنند. «وَأَخْلَصُوا دِينَهُمْ لِلَّه»ِ و دین‌شان  را برای الله خالص کنند؛ از این خار و خاشاک و این نیت‌های بد و منفعت‌خواهی و حقه و ترفند، خودشان را از این‌ها خالص کنند، دین‌شان را پاک و خالص پیش ببرند، الا این‌ها، «فَأُولَئِكَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ» پس آن‌ها همراه مومنان هستند، هرچقدر هم قبلا آن کارهای موذی‌گرانه انجام دادند ولی وقتی که توبه کردند و اصلاح و اعتصام  به الله و اخلاص، بعد از آن دیگر با مومنین هستند تمام شد، آن همه سابقه‌، آن همه سال‌ها اذیت، ولی دیگر بعد از آن همراه مومنان می‌شوند. «وَسَوْفَ يُؤْتِ اللَّهُ الْمُؤْمِنِينَ أَجْرًا عَظِيمًا» و در آینده الله به مومنان اجر عظیمی می‌دهد و این هم که شامل مومنان هست، نصیب این هم اجر عظیمی می‌شود. این هم فرصت و موفقیت برای حتی منافقان!

مَا يَفْعَلُ اللَّهُ بِعَذَابِكُمْ إِنْ شَكَرْتُمْ وَآمَنْتُمْ وَكَانَ اللَّهُ شَاكِرًا عَلِيمًا (نساء/۱۴۷)

الله به عذاب شما چه کند؟ اگر شما شکرگزار باشید و ایمان داشته باشید و الله بسیار شاکر و دانا است.

الله به عذاب شما چه کند؟ با عذاب دادن شما الله چه کند؟ چه گیرش می‌آید؟ مگر چه مشکلی حل می‌شود که الله بخواهد شمارا همین‌طور عذاب دهد؟ که اگر شما شکرگزار باشید و ایمان داشته باشید؛ موقعیت‌ها، امکانات، این اعضا‌:  قلب، چشم، گوش، زبان و زندگی‌‌تان در آن مسیری که الله آن را آفریده اگر صرفش کنید در همان راستا که رضای خدا است: «شَكَرْتُمْ» و آن‌ها را اقرار کنید، از خدا تشکر کنید به‌ خاطر آن‌ نعمت‌ها و نعمت‌ها را در مسیری که خود خدا دوست دارد استعمال کنید این می‌شود: «شَكَرْتُمْ» –  «وَآمَنْتُمْ» به آنچه که الله فرموده ایمان بیاورید؛ قضا و قدر، کتاب‌های خدا، پیامبران، قیامت بنا بر آن‌ها، بنا بر ایمان پیش بروید، اگر شما این‌طور  باشید، خب خدا مگر چه گیرش می‌آید که به شما عذاب دهد؟ به شما عذاب نمی‌دهد. شما با خوبی، بدی نمی‌بینید، خوبی، خوبی می‌آورد‌، بدی، بدی می‌آورد، نمی‌شود که شما بدی کنید و خوبی بیاورد، شما خوب باشید، «شَكَرْتُمْ وَآمَنْتُمْ» باشید، دیگر خدا چرا شمارا عذاب بدهد؟ دیگر شما را عذاب نمی‌دهد. در یک فضای خیلی صمیمی این‌گو‌نه دارد باآنها  صحبت می‌کند. «وَكَانَ اللَّهُ شَاكِرًا عَلِيمًا» و الله بسیار شاکر است و دانا، شما شکرگزاری کردید، اقرار کردید به نعمت خدا، در مسیر درست استفاده کردید، خدا هم شاکر است، شما شاکر بودید، شاکر بودن خدا را ببین که چند و چندین برابر از شما تشکر می‌کند با انواع نعمت‌هایش و به حال شما هم کاملا دانا است و علم دارد، از  پیش خدا چیزی گم نمی‌شود.