صفحه ۱۷۲

«وَإِذْ قَالَتْ أُمَّةٌ مِّنْهُمْ لِمَ تَعِظُونَ قَوْمًا ۙ اللَّهُ مُهْلِكُهُمْ أَوْ مُعَذِّبُهُمْ عَذَابًا شَدِيدًا ۖ قَالُوا مَعْذِرَةً إِلَىٰ رَبِّكُمْ وَلَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ»(اعراف/۱۶۴)                               

و آن زمانی که گروهی از آن‌ها گفتند: «چرا شما قومی را موعظه می‌کنید که الله هلاک‌‌کننده‌ی آن‌ها هست یا که آن‌ها را عذاب شدید می‌دهد؟ گفتند: «می‌خواهیم عذری داشته باشیم پیش پروردگارتان که ما را مؤاخذه نکند که شاید دست از این کار کشیدند.»

و آن زمانی که گفتند گروهی از آن‌ها یک مجموعه‌ای از آن‌ها گفتند: «چرا شما قومی را موعظه می‌کنید که الله هلاک‌‌کننده‌ی آن‌ها هست یا که آن‌ها را عذاب شدید می‌دهد؟ یا خدا یک باره آن‌ها را هلاک می‌کند، «مُهْلِكُهُمْ» یا که هلاک‌شان نمی‌کند، عذاب شدیدی برای‌شان نازل می‌کند این قومی که روز شنبه صیادی می‌روند چرا شما این‌ها را نهی می‌کنید؟ البته آن‌ها هم چه‌کار می‌کردند! حیله به کار می‌بردند روز شنبه مثلاً قلاب می‌انداختند بعد ماهی که گیر می‌کرد از آب نمی‌گرفتند می‌گذاشتن به چیزی می‌بستن بعد روز یکشنبه یا غروب شنبه (که شب یکشنبه می‌شود) می‌رفتند آن را از آب می‌گرفتند که حالا شنبه تمام شده یا تور پهن می‌کردند ماهی داخل تور، فقط تور را جمع نمی‌کردند یا جاهایی درست می‌کردند که آب داخل برود (استخرهایی، حوضچه‌هایی) و درش را می‌بستند و ماهی را جمع نمی‌کردند شبش یا فردا  صبحش (یکشنبه) می‌رفتند ماهی‌ها را جمع می‌کردند. گروهی از دانایان و با تقوایان مردم را نهی می‌کردند (آن‌هایی که، صیادانی که این کار را انجام می‌دادند) این کار را نکنید، گرفتار می‌شوید، حرام است، چرا شما دست به حرام می‌زنید؟ حق شما نیست، خدا نهی کرده، یک گروه دیگر پیدا می‌شدند که نهی می‌کردند از این کسانی که نهی می‌کنند می‌گفتند: به این کسانی که امر به معروف و نهی از منکر می‌کنند و دعوت‌گرند به آن‌ها به جان این‌ها می‌افتادند که شما چرا آن‌ها را نهی می‌کنید مشکل پیش می‌آید، ناراحتی تو شهر پیش می‌آید آن‌ها که خدا بخواهد آن‌ها را هلاک می‌کند یا عذاب شدیدشان می‌دهد شما این‌ها را کار نداشته باشید، نمی‌خواهد موعظه‌شان بدهید، بگذار خودشان تصمیم بگیرند هر کاری که انجام می‌دهند آن‌ها جواب دادند: «قَالُوا مَعْذِرَةً إِلَىٰ رَبِّكُمْ» ما می‌خواهیم به خاطر عذر و اتمام حجت که خداوند ما را مؤاخذه نکند یعنی ما پیش خدا مقصر نباشیم، عذری داشته باشیم «مَعْذِرَةً إِلَىٰ رَبِّكُمْ» ما می‌خواهیم عذری داشته باشیم پیش پروردگارتان که ما را مؤاخذه نکند که چرا کوتاهی کردیم؟ و اگر عذاب آمد ما را مشمول عذاب نکند و به امید این‌که آن‌ها هم دست بکشند «وَلَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ» به امید این‌که آن‌ها روز شنبه دیگر صیادی نروند. چرا خدا هلاک‌شان بکند! چرا خدا عذاب شدید به‌ آن‌ها بدهد! شاید دست کشیدند و عذاب نشدند ما امید هم داریم البته حالا نتیجه دست خداست ولی امید داریم که شاید دست از این کار کشیدند «وَلَعَلَّهُمْ يَتَّقُونَ»

«فَلَمَّا نَسُوا مَا ذُكِّرُوا بِهِ أَنجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ وَأَخَذْنَا الَّذِينَ ظَلَمُوا بِعَذَابٍ بَئِيسٍ بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ»(اعراف/۱۶۵)

پس زمانی که فراموش کردند آن‌چه که به آن متذکر می‌شدند ما آن کسانی که از این کار بد نهی می‌کردند را نجات دادیم و آن کسانی که ظلم کردند آن‌ها را به عذاب بدی گرفتیم به خاطر فسقی که می‌ورزیدند.

پس زمانی که فراموش کردند آن‌چه که به آن متذکر می‌شدند «مَا ذُكِّرُوا بِهِ» یعنی آن‌ها، آن صیادان هرچه این‌ها به آن‌ها می‌گفتند: « نکنید، نروید حرام است.» اصلاً فراموش کردند آن چیزهایی که به آن‌ها از جانب آدم‌های باتقوا تذکر داده شده بود، آن‌ها وقتی فراموش کردند می‌گوید: «أَنجَيْنَا الَّذِينَ يَنْهَوْنَ عَنِ السُّوءِ» ما آن کسانی که از این کار بد نهی می‌کردند را نجات دادیم «أَنجَيْنَا» و آن کسانی که ظلم کردند آن‌ها را گرفتیم، «وَأَخَذْنَا» گرفتیم آن کسانی که ظلم کردند یعنی سه تا گروه بودند، آن‌هایی که از منکر نهی می‌کردند و آن‌هایی که صید می‌کردند و آن‌هایی که آن کسانی که نهی می‌کردند را نهی می‌کردند؛ آن‌ها را موعظه نکنید می‌گوید ما فقط یک گروه که از منکر نهی می‌کردند نجات دادیم و آن کسانی که ظلم کردند یعنی دو گروه بعدی، هم صیادان و هم کسانی که احساس مسئولیت نداشتند به خاطر ترس از چیزهای دیگر که می‌گفتند موعظه نکنید این‌ها را ما به عذاب سختی گرفتارشان کردیم «بَئِيسٍ» یعنی سخت، عذاب بد، بد عذابی ما به آن‌ها دادیم و گرفتارشان کردیم به خاطر فسقی که می‌ورزیدند یعنی احساس مسئولیت نداشتند و رفع تکلیف نکردند، چیزی که وظیفه‌ی شرعی‌شان بود انجام ندادند «بِمَا كَانُوا يَفْسُقُونَ» از این حکم خدا نافرمانی کردند.

«فَلَمَّا عَتَوْا عَن مَّا نُهُوا عَنْهُ قُلْنَا لَهُمْ كُونُوا قِرَدَةً خَاسِئِينَ»(اعراف/۱۶۶)

پس زمانی که از آن‌چه که نهی شده بودند سرکشی کردند ما به آن‌ها گفتیم که: «تبدیل به بوزینگان پست (حقیر) شوید.»

پس زمانی که از آن‌چه که نهی شده بودند سرکشی کردند «عَتَوْا» سرکشی کردند، نافرمانی کردند، از آن‌چه که از آن نهی شدند (همان صید روز شنبه) می‌فرماید که: «ما به آن‌ها گفتیم تبدیل به بوزینگان پست، (حقیر) شوید.» (قِرَدَةً) یعنی بوزینگان، میمون، شامپانزه (از این خانواده) تبدیل به این‌ها بشوید که خیلی هم  حقیر و پستند «خَاسِئِ» حقیر و پست، امکان دارد یک میمونی خیلی شیرین باشد و دوست داشتنی باشد ولی «خَاسِئِينَ» هیچ کس آن‌ها را دوست نداشت از جان‌شان بیزار بودند آن آدم‌ها به میمون تبدیل شدند کدام آدم‌ها؟ «عَتَوْا عَن مَّا نُهُوا عَنْهُ» یعنی صیادان که از آن‌چه که نهی می‌شدند  نافرمانی کردند پس سه تا گروه شد؛ آن‌هایی که نهی از منکر می‌کردند نجات پیدا کردند، آن‌هایی که صیادی می‌کردند تبدیل به بوزینه‌گان شدند (میمون) و آن‌هایی که از آن‌هایی که داشتن نهی می‌کردند جلوی آن‌ها را می‌گرفتند که نهی نکنید آن‌ها به عذاب «بَئیس» گرفتار شدند. عذاب خار در همین دنیا گرفتار شدند به میمون تبدیل نشدند ولی دیگر زندگی‌شان پر از  دردسر شد. حالا 

«وَإِذْ تَأَذَّنَ رَبُّكَ لَيَبْعَثَنَّ عَلَيْهِمْ إِلَىٰ يَوْمِ الْقِيَامَةِ مَن يَسُومُهُمْ سُوءَ الْعَذَابِ ۗ إِنَّ رَبَّكَ لَسَرِيعُ الْعِقَابِ ۖ وَإِنَّهُ لَغَفُورٌ رَّحِيمٌ»(اعراف/۱۶۷)

و آنگاه که پروردگارت اعلام کرد که قطعاً  بر آن‌ها کسانی را برانگیخته می‌کنم کسانی را برای‌شان می‌فرستم تا روز قیامت که بدترین عذاب‌ها را به آن‌ها بچشاند بدون شک که پروردگارت خیلی زود عقوبت می‌دهد و بدون شک که الله بسیار درگذرنده‌ی مهرورز است.

و آنگاه که پروردگارت صدا زد، اعلام کرد، به حضور همگان رساند «تأذَّنَ رَبُّکَ» یک اعلامیه مهم بیان کرد چه چیز؟ که قطعاً «لَ»، بر آن‌ها کسانی را برانگیخته می‌کنم کسانی را برای‌شان می‌فرستم تا روز قیامت که آن‌ها را بدترین عذاب‌ها دهد، «مَن يَسُومُهُمْ سُوءَ الْعَذَابِ» بدترین عذاب‌ها را به آن‌ها بچشاند یعنی همین قوم اهل این شهر و یهودیان که این کار را انجام دادند این‌ها تا زنده هستند (چون آن‌هایی که تبدیل به بوزینه شدن که بعد از سه روز مردند) آن‌هایی که نهی می‌کردند از اتفاقاً آدم‌های خوب که شما موعظه نکنید، این‌ها زنده ماندند ولی می‌فرماید: «تا قیامت ما این‌ها را و کسانی که همین فکر را دارند و مصلحت‌خواهند بعدش می‌خواهند که  با نهی از منکر مشکلی در جامعه ایجاد نشود، بگذار هر کس هر چی دلش می‌خواهد انجام بدهد به مردم چه کار دارید؟ خودشان فهم دارند، فکر دارند فهم دارند نهی از منکر نکنید و این‌جوری احساس مسئولیتی در قبال اصلاح جامعه ندارند می‌گوید الله اعلام کرد که هر کس این‌جور باشد آن‌ها و هر کس این‌جور باشد تا روز قیامت افرادی برای‌شان پیدا می‌شود که بدترین عذاب‌ها به آن‌ها بچشاند؛ گرفتاری، گرانی، ناامنی، دزدی، قتل و همه چیز در جامعه‌ی‌شان اتفاق می‌افتد تا روز قیامت تا زمانی که این خصلت را دارند و نمی‌خواهند امر به معروف و نهی از منکر بکنند تا زمانی که قاطع نیستند در این‌که حکم الله باید اجرا بشود، مصلحت‌جو هستند، راحت طلبند، تا مردم این خصلت دارند تا روز قیامت برای‌شان هم‌چنین ظلم و ستم‌هایی برای‌شان توسط افرادی اجرا می‌شود.» «إِنَّ رَبَّكَ لَسَرِيعُ الْعِقَابِ» بدون شک که پروردگارت خیلی سریع العقاب است، یعنی خیلی زود عقوبت می‌دهد؛ عقوبت این بی‌مسئولیتی، احساس بی‌مسئولیتی، خیلی زود عقوبتش را می‌دهد در همین دنیا و بدون شک هم که الله بسیار درگذرنده‌ی مهرورز است، همین که آن ملت تصمیم گرفتند عوض بشوند، تصمیم گرفتند احساس مسئولیت داشته باشند، قاطع بشوند، آن زمان هم الله غفور الرحیم است و آن اثرات قبل را از جامعه‌شان بر می‌دارد، زندگی‌شان را خوب و درست می‌کند. پس این یک قانون است که الله برای همه‌ی مردم جهان اعلام کرد.               

«وَقَطَّعْنَاهُمْ فِي الْأَرْضِ أُمَمًا ۖ مِّنْهُمُ الصَّالِحُونَ وَمِنْهُمْ دُونَ ذَٰلِكَ ۖ وَبَلَوْنَاهُم بِالْحَسَنَاتِ وَالسَّيِّئَاتِ لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ»(اعراف /۱۶۸)

و ما در زمین آن‌ها را گروه گروه کردیم، عده‌ای از ایشان آدم‌های صالحی هستند، و عده‌ای از آن‌ها صالح نیستند و ما آن‌ها را با خوبی و بدی امتحان‌شان کردیم شاید بربگردند.

و ما در زمین آن‌ها را گروه گروه کردیم، یعنی در زمینی که زندگی می‌کنند در مجموعه‌ی کره‌ی زمین آن‌ها، ما آن‌ها را گروه گروه کردیم، یعنی آن‌ها متمرکز در یک جای خاص نیستند در هر منطقه‌ای در هر کشوری که شما بروید افرادی پیدا می‌شوند، از نسل همان‌ها (بنی اسرائیل،  یهودیان) «مِّنْهُمُ الصَّالِحُونَ» عده‌ای از ایشان در آن کشورهایی که زندگی می‌کنند آدم‌های صالحی هستند، آدم‌های درستی هستند و عده‌ای از آن‌ها نه «وَمِنْهُمْ دُونَ ذَٰلِكَ» صالح نیستند، آدم‌های شرورند، آدم‌های بدجنسند، فضولند، بدخواهند «وَمِنْهُمْ دُونَ  ذَٰلِكَ»، «وَبَلَوْنَاهُم بِالْحَسَنَاتِ وَالسَّيِّئَاتِ» و ما آن‌ها را با خوبی و بدی امتحان‌شان کردیم شاید بربگردند؛ همان کارهایی که انجام می‌دهند، همان آزار و اذیت‌شان همان بدخلقی‌شان، بدجنسی‌شان ما آن‌ها را، گاهی وضع‌شان خوب است همه چیز مرتب است، به نفع‌شان است یک وقتی «السَّيِّئَاتِ» به ضررشان است، یک وقتی ورق برمی‌گردد، یک وقتی یک بلای آسمانی است، یک وقتی خشکسالی است، یک وقتی تحت فشار یک قانون قرار گرفتن است و انواع گرفتاری‌ها بر سرشان می‌آید که متوجه بشوند دست از این آزار و بدنیتی‌شان بردارند «لَعَلَّهُمْ يَرْجِعُونَ»     

«فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ وَرِثُوا الْكِتَابَ يَأْخُذُونَ عَرَضَ هَـٰذَا الْأَدْنَىٰ وَيَقُولُونَ سَيُغْفَرُ لَنَا وَإِن يَأْتِهِمْ عَرَضٌ مِّثْلُهُ يَأْخُذُوهُ ۚ أَلَمْ يُؤْخَذْ عَلَيْهِم مِّيثَاقُ الْكِتَابِ أَن لَّا يَقُولُوا عَلَى اللَّهِ إِلَّا الْحَقَّ وَدَرَسُوا مَا فِيهِ ۗ وَالدَّارُ الْآخِرَةُ خَيْرٌ لِّلَّذِينَ يَتَّقُونَ ۗ أَفَلَا تَعْقِلُونَ»(اعراف/۱۶۹)

پس از آن‌ها افراد دیگر جایگزین‌شان شدند، کتاب را به ارث بردند، کالاهای این دنیای پست را می‌گرفتند و می‌گفتند که: «ما بخشیده می‌شویم.» و اگر بار دیگر هم هم‌چنین موقعیتی برای‌شان پیش بیاید دوباره همان را می‌گیرند. آیا از آن‌ها عهد و پیمان کتاب گرفته نشده که شما بر الله دروغ نبندید مگر این‌که حق باشد! و این را مگر در آن نخوانده‌اند!  زندگی آخرت بهتر است از این دنیا اگر یک ذره خدا را مد نظر دارند، آیا اندیشه نمی‌کنید؟

پس از آن‌ها افراد دیگر جایگزین‌شان شدند، نسل بعدی آمدند «فَخَلَفَ مِن بَعْدِهِمْ خَلْفٌ» بعد از آن آدم‌ها از نسل‌های قبلی، دیگر نسل‌های بعدی آمدند (از اهل کتاب) آن‌ها چه کار کردند؟ روحانیون نسل بعدی کتاب را به ارث بردند، این‌ها بودند روحانیون نسل‌های اولی که این کار را انجام می‌دادند، حالا آن زمانی که زمان پیامبر موسی علیه‌ السلام بود (از آن‌چه که در صفحه  ۱۷۱ خواندیم) آن‌هایی که زیر سایه‌بان بودند و آن‌هایی که خداوند آن همه نعمت به آن‌ها داد مَن و سَلوا و آب از سنگ‌ها و همه‌ی این‌ها با این وجود ناسپاسی می‌کردند، آن‌ها دانا بودند، خیلی علم داشتند، با این وجود خیلی از آن‌ها آدم‌های روبه‌راهی نبودند بعد اهل همین شهر که روز شنبه ممنوع بود صید می‌رفتند، تازه آن‌ها که دانا بودند می‌گفتند: «کاری به کارشان نداشته باشید.» این‌ها دانا و دانشمند بودند (این‌ روحانیون نسل اولی) حالا این‌جا تفاوت علما یا اصحاب نسل اولی زمان پیامبر خاتم رسول الله‌ صلی الله‌ علیه و‌سلم اخلاق آن‌ها را می‌شود خیلی راحت مقایسه کرد که آن‌ها چه حسی و چه ایمانی داشتند و آدم‌های نسل اول مؤمنان و مسلمان‌های نسل اول زمان پیامبر موسی چه فکر و رفتاری داشتند؛ این تفاوت خیلی راحت احساس می‌شود می‌گوید: «بعد از آن‌ها ما نسل بعدی را آوردیم که آن‌ها کتاب را به ارث بردند.» روحانی شدند عالم،  دانشمند شدند (از اهل کتاب) چه کار می‌کردند؟ «يَأْخُذُونَ عَرَضَ هَـٰذَا الْأَدْنَىٰ» کالاهای این دنیای پست را می‌گرفتند یعنی وقتی سر کارشان به یک چیزی می‌افتاد رشوه می‌گرفتند تا راه بدهند به کسانی که می‌خواهند حالا جرمی کاری بکنند به آن‌ها راه بدهند راه شرعی برای‌شان باز کنند و به همین خاطر هم این امتیازات این دنیای پست را می‌گرفتند کالا، امتیاز، موقعیت، پول یا هر چیز دیگری؛ «وَيَقُولُونَ سَيُغْفَرُ لَنَا» می‌گفتند که: «ما بخشیده می‌شویم، کاری نکردیم که! به این دلیل، به این توجیه برای خودشان توجیه‌ تراشی دلیل تراشی، می‌کردند که ما حق داریم، حالا راه دادیم مجبوریم این‌جور بگوییم، مجبوریم بگوییم این‌ها را بکشید، قتل عام بکنید به این دلیل و به آن دلیل راه می‌دادند به سیاسیون، به افراد سودجو، به کسانی دیگر و آن‌ طرف هم از آن رجال سیاسی برای منفعت خودشان امتیاز می‌گرفتند؛ بعد توجیه می‌کردند، می‌گفتند: «ما  کاری نکردیم خدا ما را می‌بخشد.» «سَيُغْفَرُ لَنَا»، حالا ما این‌ بار این کار را به این توجیهات انجام دادیم «وَإِن يَأْتِهِمْ عَرَضٌ مِّثْلُهُ يَأْخُذُوهُ» اگر بار دیگر هم هم‌چنین موقعیتی برای‌شان پیش بیاید دوباره همان را می‌گیرند، دوباره به منفعت خودشان و مردم فتوا می‌دهند و رشوه را می‌گیرند «یأخُذوهُ»، «أَلَمْ يُؤْخَذْ عَلَيْهِم» آیا مگر آن‌ها از ایشان عهد و پیمان کتاب گرفته نشده که شما بر الله دروغ نبندید، بر الله چیزی نگویید، حرفی از جانب الله نزنید مگر این‌که حق باشد و این را مگر در آن نخوانده‌اند، این همه مطالعه مگر نکردند! این‌ها خب سواد دارند، درس خوانده‌اند مگر این‌ها نخوانده‌اند که نباید این کار را انجام بدهند! و زندگی آخرت بهتر است برای کسانی که اهل تقوا هستند به خاطر این موقعیت دنیا، امتیازات دنیا دین‌شان را بفروشند. خودشان، ایمان‌شان را بفروشند که آن امتیازات را از آن رجال سیاسی کسب بکنند مگر نمی‌فهمند که زندگی آخرت بهتر است از این دنیا اگر این‌ها یک ذره خدا را مد نظر دارند. «أَفَلَا تَعْقِلُونَ» آیا اندیشه نمی‌کنید؟ آیا دست از این کارهای پست برنمی‌دارید؟                      

«وَالَّذِينَ يُمَسِّكُونَ بِالْكِتَابِ وَأَقَامُوا الصَّلَاةَ إِنَّا لَا نُضِيعُ أَجْرَ الْمُصْلِحِينَ»(اعراف/۱۷۰)

و کسانی که کتاب را تمسک می‌جویند و نماز را برپا می‌دارند، بدون شک که ما اجر آدم‌های مصلح را تلف نمی‌کنیم.

و کسانی که کتاب را تمسک می‌جویند محکم، قاطع! و به خاطر منافع خودشان یا دیگران حکم خدا را زیر پا نمی‌گذارند، محکم کتاب را می‌گیرند «يُمَسِّكُونَ بِالْكِتَابِ» و نماز را برپا می‌دارند، مدام با الله در ارتباطند، خشیت و عظمت الله را مدام دارن برای خودشان تو نماز تکرار می‌کنند که یک وقتی پا‌ی‌شان نلغزد بدون شک که ما آدم‌های، مصلح، صلح‌جو و آدم‌هایی که اصلاح را در جامعه جا می‌اندازند ما اجر آدم‌های مصلح را تلف نمی‌کنیم یعنی بیان فرمود که (آیه‌ی۱۶۸) این‌هایی که در زمین پخش و پراکنده هستند عده‌ای صالحند و عده‌ای غیر صالح؛ آن‌هایی که غیر صالحند خب نسل‌های بعدی که زیر دست این آدم‌های ناصالح تربیت می‌شوند بدتر از استادان‌شان می‌شوند، این‌ها دیگر رشوه می‌گیرند، همه چیز را خراب می‌کنند، امنیت جامعه را از بین می‌برند این‌ها یک گروه می‌شوند و از آن‌ور آن‌هایی که صالحند می‌شوند (آیه‌ی۱۷۰) که کتاب را محکم می‌گیرند که این‌ها اجرشان ضایع نمی‌شود، هر چه‌قدر امکان دارد که این‌ها تعدادشان یا قدرت‌شان کم بشود ولی اجر این‌ها پیش خداوند محفوظ می‌ماند. امیدوارم بتوانید تصویر این آیات را تو دنیای امروز هم ببینید الله داستان بیان نمی‌کند الله به ما عبرت می‌دهد، درس گرفتن می‌دهد که هر پلکانی به کدام منزل می‌رسد بفهمید شما روی کدام پله دارید پا می‌گذارید یا هر جاده‌ای به یک مقصدی می‌رسد شما بفهمید که روی کدام جاده الان در حال حرکتید پایان این جاده قبلی‌ها رفته‌اند و به آن جاده رسیده‌اند شما اگر تو همان جاده‌ هستید به همان منزل می‌رسید این جاده‌ها را بفهمید که دارید حرکت می‌کنید توی این روزهای عمرتان امیدوارم این را با چشمان‌مان این صفحات را تو زندگی‌مان ببینیم