سوره فاتحه + مقدمه
صفحه 1 / جز 1 / آیات 7
سوره بقره
صفحه 2 الی 49 / جزء 1 و 3 / آیات 286
سوره آل عمران
صفحه 50 الی 76 / جزء 3 و 4 / آیات 200
سوره نساء
صفحه 77 الی 106 / جزء 4 و 6 / آیات 176
سوره مائده
صفحه ۱۰۶ الی 127 / جزء ۶ و 7 / آیات 120
سوره انعام
صفحه 128 الی 150 / جزء 7 و 8 / آیات 165
سوره اعراف
صفحه 151 الی 176 / جزء 8 و 9 / آیات 206
سوره انفال
صفحه 177 الی 186 / جزء 9 و 10 / آیات 75
سوره توبه
صفحه 187 الی 207 / جزء 10 و 11 / آیات 129
سوره یونس
صفحه 208 الی 221 / جزء 11 / آیات 109
سوره هود
صفحه 221 الی 235 / جزء 11 و 12 / آیات 123
سوره یوسف
صفحه 235 الی 248 / جزء 12 و 13 / آیات 111
سوره رعد
صفحه 249 الی 254 / جزء 13 / آیات 43
سوره ابراهیم
صفحه 255 الی 261 / جزء 13 / آیات 52
سوره حجر
صفحه 262 الی 267 / جزء 14 / آیات 99
سوره نحل
صفحه 267 الی 281 / جزء 14 / آیات 128
سوره اسراء
صفحه 282 الی 293 / جزء 15 / آیات 111
سوره کهف
صفحه 293 الی 304 / جزء 15 و 16 / آیات 110
سوره مریم
صفحه 305 الی 312 / جزء 16 / آیات 98
سوره طه
صفحه 312 الی 321 / جزء 16 / آیات 135
سوره انبیاء
صفحه 322 الی 331 / جزء 17 / آیات 112
سوره حج
صفحه 332 الی 341 / جزء 17 / آیات 78
سوره مؤمنون
صفحه 342 الی 349 / جزء 18 / آیات 118
سوره نور
صفحه 350 الی 359 / جزء 18 / آیات 64
سوره فرقان
صفحه 359 الی 366 / جزء 18 و 19 / آیات 77
سوره شعراء
صفحه 367 الی 376 / جزء 19 / آیات 227
سوره نمل
صفحه 377 الی 385 / جزء 19 و 20 / آیات 93
سوره قصص
صفحه 385 الی 396 / جزء 20 / آیات 88
سوره عنکبوت
صفحه 396 الی 404 / جزء 20 و 21 / آیات 69
سوره روم
صفحه 404 الی 410 / جزء 21 / آیات 60
سوره لقمان
صفحه 411 الی 414 / جزء 21 / آیات 34
سوره سجده
صفحه 415 الی 418 / جزء 21 / آیات 30
سوره احزاب
صفحه 418 الی 427 / جزء 21 و 22 / آیات 73
سوره سبا
صفحه 428 الی 434 / جزء 22 / آیات 54
سوره فاطر
صفحه 434 الی 440 / جزء 22 / آیات 45
سوره یس
صفحه 440 الی 445 / جزء 22 و 23 / آیات 83
سوره صافات
صفحه 446 الی 452 / جزء 23 / آیات 182
سوره ص
صفحه 453 الی 458 / جزء 23 / آیات 88
سوره زمر
صفحه 458 الی 467 / جزء 23 و 24 / آیات 75
سوره غافر
صفحه 467 الی 476 / جزء 24 / آیات 85
سوره فصلت
صفحه 477 الی 482 / جزء 24 و 25 / آیات 54
سوره شوری
صفحه 483 الی 489 / جزء 25 / آیات 53
سوره زخرف
صفحه 489 الی 495 / جزء 25 / آیات 89
سوره دخان
صفحه 496 الی 498 / جزء 25 / آیات 59
سوره جاثیه
صفحه 499 الی 502 / جزء 25 و 26 / آیات 37
سوره احقاف
صفحه 502 الی 506 / جزء 26 / آیات 29
سوره محمد
صفحه 507 الی 510 / جزء 26 / آیات 38
سوره فتح
صفحه 511 الی 515 / جزء 26 / آیات 29
سوره حجرات
صفحه 515 الی 517 / جزء 26 / آیات 18
سوره ق
صفحه518 الی 520 / جزء 26 / آیات 45
سوره ذاریات
صفحه 520 الی 523 / جزء 26 و 27 / آیات 60
سوره طور
صفحه 523 الی 525 / جزء 27 / آیات 49
سوره نجم
صفحه 526 الی 528 / جزء 27 / آیات 62
سوره قمر
صفحه 528 الی 531 / جزء 27 / آیات 55
سوره رحمن
صفحه 531 الی 534 / جزء 27 / آیات 78
سوره واقعه
صفحه 534 الی 537 / جزء 27 / آیات 29
سوره حدید
صفحه 537 الی 541 / جزء 27 / آیات 29
سوره مجادله
صفحه 542 الی 545 / جزء 28 / آیات 28
سوره حشر
صفحه 545 الی 548 / جزء 28 / آیات 24
سوره ممتحنه
صفحه 549 الی 551 / جزء 28 / آیات 13
سوره صف
صفحه 551 الی 552 / جزء 28 / آیات 14
سوره جمعه
صفحه 553 الی 554 / جزء 28 / آیات 11
سوره منافقون
صفحه 554 الی 555 / جزء 28 / آیات 11
سوره تغابن
صفحه 556 الی 557 / جزء 28 / آیات 18
سوره طلاق
صفحه 558 الی 559 / جزء 28 / آیات 12
سوره تحریم
صفحه 560 الی 561 / جزء 28 / آیات 12
سوره ملک
صفحه 562 الی 564 / جزء 28 / آیات 30
سوره قلم
صفحه 564 الی 566 / جزء 29 / آیات 52
سوره حاقه
صفحه 566 الی 568 / جزء 29 / آیات 52
سوره معارج
صفحه 568 الی 570 / جزء 29 / آیات 44
سوره نوح
صفحه 570 الی 571 / جزء 29 / آیات 52
سوره جن
صفحه 572 الی 573 / جزء 29 / آیات 28
سوره مزمل
صفحه 574 الی 575 / جزء 29 / آیات 20
سوره مدثر
صفحه 575 الی 577 / جزء 29 / آیات 56
سوره قیامت
صفحه 577 الی 578 / جزء 29 / آیات 40
سوره انسان
صفحه 578 الی 580 / جزء 29 / آیات 31
سوره مرسلات
صفحه 580 الی 581 / جزء 29 / آیات 50
سوره نباء
صفحه 582 الی 583 / جزء 30 / آیات 40
سوره نازعات
صفحه 583 الی 584 / جزء 30 / آیات 46
سوره عبس
صفحه 585 / جزء 30 / آیات 42
سوره تکویر
صفحه 586 / جزء 30 / آیات 29
سوره انفطار
صفحه 587 / جزء 30 / آیات 19
سوره مطففین
صفحه 587 الی 589 / جزء 30 / آیات 36
سوره انشقاق
صفحه 589 / جزء 30 / آیات 25
سوره بروج
صفحه 590 / جزء 30 / آیات 22
سوره طارق
صفحه 591 الی 591 / جزء 30 / آیات 17
سوره اعلی
صفحه 591 الی 592 / جزء 30 / آیات 19
سوره غاشیه
صفحه 592 / جزء 30 / آیات 25
سوره فجر
صفحه 593 الی 594 / جزء 30 / آیات 30
سوره بلد
صفحه 594 / جزء 30 / آیات 20
سوره شمس
صفحه 595 / جزء 30 / آیات 15
سوره لیل
صفحه 595 الی 596 / جزء 30 / آیات 21
سوره ضحی
صفحه 596 / جزء 30 / آیات 11
سوره شرح
صفحه 596 / جزء 30 / آیات 8
سوره تین
صفحه 597 / جزء 30 / آیات 8
سوره علق
صفحه 597 / سوره علق / جزء 30 / آیات 19
سوره قدر
صفحه 598 / سوره قدر /جزء 30 / آیات 25
سوره بینه
صفحه 598 / سوره بینه/ جزء 30 / آیات 8
سوره زلزله
صفحه 599 / سوره زلزله/ جزء 30 / آیات 8
سوره عادیات
صفحه 599 / سوره عادیات/ جزء 30 / آیات 9
سوره قارعه
صفحه ۶۰۰ / قارعه / جزء ۳۰ / آیه ۱ الی ۱۱
سوره تکاثر
صفحه ۶۰۰ / تکاثر / جزء ۳۰ / آیه ۱ الی 8
سوره عصر
صفحه ۶۰۱ / عصر / جزء ۳۰ / آیه ۱ الی ۳
سوره همزه
صفحه ۶۰۱ / همزه / جزء ۳۰ / آیه ۱ الی ۹
سوره فیل
صفحه ۶۰۱ / فیل / جزء ۳۰ / آیه ۱ الی ۵
سوره قریش
صفحه ۶۰۲ / قریش / جزء ۳۰ / آیه ۱ الی ۴
سوره ماعون
صفحه ۶۰۲ / ماعون / جزء ۳۰ / آیه ۱ الی ۷
سوره کوثر
صفحه ۶۰۲ / کوثر / جزء ۳۰ / آیه ۱ الی ۳
سوره کافرون
صفحه ۶۰۳ / کافرون / جزء ۳۰ / آیه ۱ الی ۶
سوره نصر
صفحه ۶۰۳ / نصر / جزء ۳۰ / آیه ۱ الی ۳
سوره مسد
صفحه ۶۰۳ / مسد / جزء ۳۰ / آیه ۱ الی ۵
سوره اخلاص
صفحه ۶۰۴ / اخلاص / جزء ۳۰ / آیه ۱ الی ۴
سوره فلق
صفحه ۶۰۴ / فلق / جزء ۳۰ / آیه ۱ الی ۵
سوره ناس
صفحه ۶۰۴ / ناس / جزء ۳۰ / آیه ۱ الی ۶
هنوز پرسشی پرسیده نشده
اولین کسی باشید که سؤال خود را مطرح می کنید! در مرحله بعدی می توانید جزئیات را اضافه کنید.
یک پرسش جدید بپرسید
افزودن پاسخ
صفحه۱۵۵
«قَالَ ادْخُلُوا فِي أُمَمٍ قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ مِنَ الْجِنِّ وَالْإِنْسِ فِي النَّارِ ۖ كُلَّمَا دَخَلَتْ أُمَّةٌ لَعَنَتْ أُخْتَهَا ۖ حَتَّىٰ إِذَا ادَّارَكُوا فِيهَا جَمِيعًا قَالَتْ أُخْرَاهُمْ لِأُولَاهُمْ رَبَّنَا هَٰؤُلَاءِ أَضَلُّونَا فَآتِهِمْ عَذَابًا ضِعْفًا مِنَ النَّارِ ۖ قَالَ لِكُلٍّ ضِعْفٌ وَلَٰكِنْ لَا تَعْلَمُونَ»(اعراف/٣٨)
گفت: «در جمع امتهایی که قبل از شما بودهاند از جنیان و انسانها، داخل بشوید. هر گاه که گروهی داخل آتش میشود، همطرازش را لعنت میکند تا زمانی که همگیشان در آن جمع شدند. آنجا بعدیها به کسانی که از آنها پیروی میکردند، میگویند: پروردگارا اینها کسانی بودند که ما را گمراه کردند، پس خدایا آنها را دو چندان از آتش بچشان. الله میفرمایند که: «برای همهی شما عذاب چند برابر است ولی شما نمیدانید.»
گفت: «داخل شوید در جمع امتهایی، گروههایی که قبل از شما بودهاند از جنیان و انسانها، همهی شما در آتش داخل بشوید. هر گاه که گروهی داخل آتش میشود، هم طرازش را، گروه همنوع خودش را لعنت میکند، نفرین میکند تا زمانی که همگیشان در آن جمع شدند. آنجا بعدیها میگویند، آنهایی که تابع بودند، رهرو بودند میگویند به کسانی که از آنها پیروی میکردند، قبل از آنها بودند، پیشوا و رهبر آنها بودند میگویند: «پروردگارا! اینها کسانی بودند که ما را گمراه کردند «هَٰؤُلَاءِ أَضَلُّونَا» پس خدایا آنها را دو چندان از آتش بچشان «فَآتِهِمْ عَذَابًا ضِعْفًا»، «ضِعْف» چند برابر عذابشان اضافه کن.» «قَالَ لِكُلٍّ ضِعْفٌ» الله میفرماید که: «برای همهی شما عذاب چند برابر هست ولی شما نمیدانید.» در آیهی قبل بیان فرمود که: «کافران بهرهیشان را از دنیا میگیرند، کیف و لذت و نعمت و موقعیت و همه چیز تا زمانی که ملائکه سر وقتشان میآیند برای اینکه روحشان را بکشند بعد که مردند، حالا شروع میشود، اینها از این دنیا منتقل میشوند دیگر پروندهیشان بسته میشود. به کجا منتقل میشوند؟ به یک جایی که آن کسانی که قبل از آنها مردند آنجا هستند حالا اینها هم رهرو کسان دیگر بودند، یعنی طبق تفکر و اندیشهی کفر آمیز دیگران زندگیشان را تنظیم کردند؛ حالا امکان دارد که آنها جزء رهبران و سران و بزرگان بودند، اهل فکر و اندیشه بودند و افکار گمراه و شرک آمیز به مردم میگفتند یا مردم بودند، رعیت بودند، سوادشان پایینتر بود و رهرو بودند و تقلید میکردند، تعصب داشتند حالا وقتی که گروهی از اینها هر نفرشان یا هر ملتی از آنها وقتی که از دنیا میرود، میمیرد الله به آنها میگوید که بفرمایید شما هم داخل بشوید در جمع کسانی که قبل از شما مردند، که روح شما در جمع سایر ارواح گناهکاران برود از جنیان و انسانها که قبل از شما بودند «قَدْ خَلَتْ مِنْ قَبْلِكُمْ» قبل از شما زندگی کردند و رفتند (از جن و انس) بروید همراه آنها داخل آتش بشوید بعد وقتی که میروند داخل آتش میشوند همدیگر را میشناسند، همدیگر را میبینند، میفهمند که آنها سبب گمراهی اینها شدند و حداقل تفکر را میفهمند که رهرو فکر آنها بودند چون خیلی وقتها آدم الان زندگی میکند ولی طبق هزار سال قبل زندگی میکند (چند هزار سال قبل، دویست سال قبل) چون مردگان در زندگی زندهها نقش دارند چون مردم امروز طبق تفکر دیروز و گذشته زندگی میکنند خیلی وقتها اینجوری است و تأثیر دارد همانطوری که مسلمان هم طبق تفکری که پیامبر آورده، آنهمه قرن قبل، الان طبق آن تفکر زندگی میکند، کافر هم طبق تفکر کفر قبل زندگی میکند. حالا میفرماید که: «وقتی به هم میرسند، به همدیگر لعنت میکنند، نفرین میکنند که ما دنبال شما زندگی کردیم و راه رفتیم بدبخت و بیچاره شدیم: «لَعَنَتْ أُخْتَهَا» «أُخْتَ» یعنی اینکه همطرازش، یعنی همفکرش، این ادامه دارد هر نفر که میروند وارد جمع آنها در آتش میشود یعنی بعد از مرگ، یعنی در حیات برزخ، همینجور ادامه دارد «حَتَّىٰ إِذَا ادَّارَكُوا» تا وقتی که همه به همدیگر میرسند، یعنی قیامت میشود دیگر هیچ آدم گمراهی نیست که تو دنیا باشد، همهی گمراهان رفتند، همهی خوبها رفتند، دنیا تمام شده و الان دیگر موقع قیامت است، آنجا دیگر همه یکجا تلمبار میشوند با هم جمع میشوند، حالا در کنار هم آنها عذاب میکشند، بعد «قَالَتْ أُخْرَاهُمْ» آنهایی که تابع بودند، بیچاره بودند، خودشان ایدئولوژی نداشتند، طبق ایدئولوژی دیگران حرکت میکردند، آنها میگویند: خدایا اینها به ما فکر دادند، ایدئولوژی دادند، تفکر کفر دادند، «أُولَاهُمْ» آنهایی که رئیس بودند، آنهایی که اهل تفکر و اندیشه بودند، از مردم سوء استفاده میکردند، میگوید اینها ما را گمراه کردند، خدایا عذاب آنها را دو چندان بکن. الله هم میگوید: «همهی شما عذابتان چند برابر است. عذاب عادی اینجا هیچ کس ندارد.» چون آن کسی که تعصب داشته، تقلید میکرده، آن هم گناه تقلیدش هم چند برابر است. گناه آدمهایی که بدون فکر فقط تقلید میکنند، گناه آنها کمتر از آنهایی نیست که از آنها دارند سوء استفاده میکنند و خودشان اهل اندیشهاند ولی فقط چون همهی شما عذابتان خیلی بالاست نمیفهمید که عذاب چه کسی بالاتر است، ولی همهی شما عذابتان مضاعف شده، چند برابر شده است. این گفتوگویی هست که بین آدمهای گمراه در برزخ و در روز قیامت شکل میگیرد. خب ادامه دارد.
«وَقَالَتْ أُولَاهُمْ لِأُخْرَاهُمْ فَمَا كَانَ لَكُمْ عَلَيْنَا مِنْ فَضْلٍ فَذُوقُوا الْعَذَابَ بِمَا كُنْتُمْ تَكْسِبُونَ»(اعراف/٣٩)
و آنهایی که رئیس بودند (بالاتر بودند) به کسانی که از آنها تبعیت میکردند، میگویند: «شما بر ما هیچ فضلی ندارید، عذابتان را بکشید به خاطر کارهایی که خودتان انجام دادید.»
حالا آن رئیس و رؤسا، که آن همه از ملت سودجویی کردند به جای این که اینجا حالا ملت میگویند که عذاب آنها را دو چندان بکن، به دردشان که نمیخورند، تازه به آنها بر میخورد که چرا میگویند خدایا عذاب اینها را (این رئیس، رؤسا را) بیشتر کن به آنها بر میخورد که شما مگر از ما بهترید، شما خودتان راه گمراهی رفتید و دنبالهرو ما شدید، پس شما از ما بهتر نیستید، سر جایتان بنشینید شما هم به مثل ما عذابتان را بکشید. اینجوری بین خودشان و رعیت اظهار انقطاع میکنند.
«إِنَّ الَّذِينَ كَذَّبُوا بِآيَاتِنَا وَاسْتَكْبَرُوا عَنْهَا لَا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ وَلَا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ حَتَّىٰ يَلِجَ الْجَمَلُ فِي سَمِّ الْخِيَاطِ ۚ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُجْرِمِينَ»(اعراف/٤٠)
بدون شک کسانی که آیات ما را تکذیب کردند، بعد خودشان را از آن بالاتر گرفتند، به هیچ عنوان درهای آسمان بر روی آنها باز نمیشود و به هیچ عنوان به جنت داخل نمیشوند تا زمانی که شتر از سوراخ سوزن بگذرد و ما به این شکل مجرمها را جزا میدهیم.
بدون شک کسانی آیات ما را تکذیب کردند، حالا فرق نمیکند پیشرو باشد یا رهرو باشد (تابع باشد) رئیس باشد یا رعیت باشد، اهل اندیشه باشد یا مقلد باشد. بدون شک تمام کسانی که آیات ما را تکذیب کردند (یک) بعد خودشان را از آن بالاتر گرفتند «وَاسْتَكْبَرُوا» اصلاً احساس نیاز به آن آیات الله نکردند، از آیات الله دست کشیدند آنها «لَا تُفَتَّحُ لَهُمْ أَبْوَابُ السَّمَاءِ» به هیچ عنوان درهای آسمان بر رویشان باز نمیشود که بخواهند عروج کنند، روحشان به آسمان بالا برود، به بهشت برود. «وَلَا يَدْخُلُونَ الْجَنَّةَ» و به هیچ عنوان به جنت داخل نمیشوند تا زمانی که شتر از سوراخ سوزن بگذرد. «سَمِّ» یعنی سوراخ، «الْخِيَاطِ» یعنی سوزن خیاطی، همان خیاطیای که میگوییم. یعنی چهطور؟ اصلاً محال است که یک شتر به آن بزرگی از سوراخ سوزن بگذرد! یا یک طناب کلفت کشتی مثلاً از سوراخ سوزن بگذرد محال است! محال است که کافران به جنت وارد بشوند. اینجا قانون دارد اینجا شوخی نیست، این جا همه چیز دست الله است. «وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الْمُجْرِمِينَ» و ما به این شکل مجرمها را جزا میدهیم، به عاقبت کارشان مبتلایشان میکنیم
«لَهُمْ مِنْ جَهَنَّمَ مِهَادٌ وَمِنْ فَوْقِهِمْ غَوَاشٍ ۚ وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ»(اعراف/٤١)
برای آنها در جهنم فرشی از جنس آتش و رواندازشان هم از جهنم است و ما اینچنین آدمهای ظالم را جزایشان میدهیم.
برای آنها در جهنم فرشی از جنس آتش است «وَمِنْ فَوْقِهِمْ غَوَاشٍ» و از بالایشان (رو اندازشان) هم از جهنم، چون در آیات مختلف در مورد اهل جهنم صحبت میکند، لباسشان به چه شکل است که آیات جلوتر میآید بعد جایشان چهطور است؟ هوایشان چهطور است؟ آبشان چیست؟ غذایشان چیست؟ میوهیشان چیست؟ همه میآید. حالا این آیه دارد در مورد بستر خوابشان صحبت میکند. میگوید زیر انداز که زیر پشتشان پهن میکنند، این میشود «مِهَادٌ» میگوید: «از نوع جهنم است، یعنی آتشین است.» بعد آن ملحفهای، آن لحافی که روی خودشان آن پتویی که روی خودشان میکشند «غَوَاشٍ» یعنی آن لحاف و پتو و آن که روی خودشان میکشند ملحفهشان میگوید: «از جنس جهنم است» این میشود بستر خواب (رختخوابشان) و ما اینچنین آدمهای ظالم را جزاشان میدهیم «وَكَذَٰلِكَ نَجْزِي الظَّالِمِينَ»، الله بسیار جدی است، وبسیار هم جدی دینش را فرستاده و بسیار جدی هم از بندگانش میخواهد که تابعش بشوند، و اگر نشدند بسیار جدی هم با آنها برخورد میکند. الله را در لابهلای قرآن بشناسیم.
«وَالَّذِينَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا أُولَٰئِكَ أَصْحَابُ الْجَنَّةِ ۖ هُمْ فِيهَا خَالِدُونَ»(اعراف/٤٢)
و کسانی که ایمان آوردند و کارهای شایسته انجام دادند، ما هیچ کسی را جز به اندازهی توانش مکلف نمیکنیم. این آدمها اهل جنت هستند. آنها در جنت برای همیشه ماندگارند.
و کسانی که ایمان آوردند (از آنور) و کارهای شایسته انجام دادند، ما هیچ کسی را جز به اندازهی توانش مکلف نمیکنیم «لَا نُكَلِّفُ نَفْسًا إِلَّا وُسْعَهَا»، این آدمها اهل جنتند. آنها در جنت برای همیشه ماندگارند. یعنی آنهایی که تابع دستورات الله میشوند، قرآن را کتاب زندگی خود قرار میدهند، میگوید: «راه جنت آسان است.» چون هر کسی بنا بر توان خودش! الله میگوید: «ما هیچ کس را با کسی دیگر مقایسه نمیکنیم، هر کسی بنا بر توان و وسع خودش آن اندازه که ایمان داشته (لازم نیست که ایمانش آن قدر بالا باشد به مثل انبیاء و کسان دیگر) آن اندازه که عمل صالح داشته (لازم نیست به مثل یک آدمهای قوی و مؤمنانهای خیلی بالا، پیامبران، عمل صالح داشته باشد) همان اندازه که در توانش هست، همان به قدر توان و وضعیت خودش که انجام بدهد، ما به همین قدر بیشتر انتظار نداریم، میگوید: «اینها اهل جنتند.» یعنی راه رسیدن به جنت را ما آسان کردیم، چون توان انسانها ملاک است؛ این هم از رحمت الله به نسبت بندگانش و همیشه در جنت هم ماندگارند.
«وَنَزَعْنَا مَا فِي صُدُورِهِمْ مِنْ غِلٍّ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهَارُ ۖ وَقَالُوا الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدَانَا لِهَٰذَا وَمَا كُنَّا لِنَهْتَدِيَ لَوْلَا أَنْ هَدَانَا اللَّهُ ۖ لَقَدْ جَاءَتْ رُسُلُ رَبِّنَا بِالْحَقِّ ۖ وَنُودُوا أَنْ تِلْكُمُ الْجَنَّةُ أُورِثْتُمُوهَا بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ»(اعراف/٤٣)
و ما آنچه که در سینههایشان هست از ناراحتی و کینه و خشم، در میکشیم. از زیر پاهایشان هم نهرها جاری است. و میگویند: ستایش برای الله، اللهی که ما را به اینجا هدایت داد و ما به هیچ عنوان خودمان نمیتوانستیم به این جاها برسیم اگر الله ما را هدایت نداده بود. قطعاً که فرستادههای پروردگارمان به حق آمدند و ندا زده میشوند که این بهشت، ما آن را به ارث شما گذاشتیم، به دلیل کارهایی که در دنیا انجام میدادید.
میفرماید: «و ما آنچه که در سینههایشان هست از ناراحتی و کینه و خشم، ما آنها را از سینههایشان در میکشیم، «نَزَعْنَا» یعنی بیرون میکشیم. یعنی در آیات قبل (آیهی ۳۸ و ۳۹) بیان فرمود که اهل جهنم آرزو میکردند که عذاب آنها چند برابر بشود؛ این کینه (عداوت)، و آنها هم دوباره جوابشان را میدادند، عذابتان را بکشید؛ این میشود ارتباط اهل جهنم با همدیگر که فقط بدبختی همدیگر را میخواهند. اهل بهشت حتی اگر هم در دنیا بینشان ناراحتی و کدورتی هم اتفاق افتاده (چون هر کسی قرار است بر اساس وسع خودش دیندار باشد امکان دارد بعضی وقتها تفکرات، تشخیصها ضد هم باشد، اصلا امکان دارد علیه هم بجنگند، علیه هم حرفهایی، دعواهایی، شکوههایی) ولی میفرماید: «وقتی که لیاقت بهشت پیدا کردند، آنجا دیگر الله میفرماید ما از دلشان ناراحتیها را بیرون میکشیم.» دیگر آنجا کسی بدبختی کسی را نمیخواهد؛ خدایا این را از جنت بیرن کن، درجهاش را پایین بیاور، هیچ اهل بهشتی به آن یکی اهل بهشت نمیگوید، هر چهقدر هم در دنیا با هم اگر مشکل داشته باشند (این یک) و بعدش «تَجْرِي مِنْ تَحْتِهِمُ الْأَنْهَارُ» از زیر پاهایشان، از زیر خانههایشان هم نهرها جاری است. بعد میگویند: «وَقَالُوا» چه میگویند؟ میگویند: «الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي هَدَانَا لِهَٰذَا» ستایش برای الله، اللهی که ما را به این رساند، ما را به اینجا هدایت داد که این نصیبمان بشود و ما به هیچ عنوان خودمان نمیتوانستیم به این جاها برسیم اگر الله ما را هدایت نداده بود «لَوْلَا أَنْ هَدَانَا اللَّهُ» خدا کمکمان نکرده بود ما نمیتوانستیم به بهشت دست پیدا بکنیم. قطعاً که فرستادههای پروردگارمان به حق آمدند، آن همه پیغمبران آمدند، آنها چهقدر، یعنی تواستند که ما را خوشبخت کنند، نقش پیغمبران و مهربانی پیغمبران در حق بشر! پیغمبران خدا به حق آمدند ما را راهنمایی کردند و ما این بهشت را توانستیم بدست بیاوریم که دنبالهرو آنها شدیم. و از آیهی اول سورهی مبارکهی اعراف (آیهی دوم) بحث پیغمبران هست که آمدند که مردم را هشدار بدهند و به آنها طریقهی زندگی کردن را آموزش بدهند. «وَنُودُوا» و ندا زده میشوند یعنی صدا زده میشوند که این بهشت، بفرمایید، این بهشت، ما آن را به ارث شما گذاشتیم، دو دستی تحویل شما دادیم، چرا؟ «بِمَا كُنْتُمْ تَعْمَلُونَ» به خاطر کارهایی که در دنیا انجام میدادید و برای ایمان و عمل صالح تلاش میکردید.