صفحه ۷۳

«فَانْقَلَبُوا بِنِعْمَةٍ مِنَ اللَّهِ وَفَضْلٍ لَمْ يَمْسَسْهُمْ سُوءٌ وَاتَّبَعُوا رِضْوَانَ اللَّهِ ۗ وَاللَّهُ ذُو فَضْلٍ عَظِيم ٍ»(آل‌عمران/174)

پس برگشتند به نعمتی از جانب الله، و فضل و بخشندگی از جانب الله، هیچ گزندی به آن‌ها نرسید. ودنبال کردند رضایت الله را و الله دارای بخشندگی عظیمی هست.

خوب وقتی در جنگ احد مسلمان‌ها، یک شکست مقطعی خوردند و مشرکین جدا شدند آمدند به سمت مکه و مسلمان‌ها به سمت مدینه، پیغمبر (صلی الله)  پیش بینی کرد که امکان دارد آن‌ها بر بگردند تا کار را یکسره بکنند، الان که قوای مسلمان‌ها را تضعیف کردند و پیش‌بینی ایشان درست بود و متوجه شد که آن‌ها برگشتند. مشرکین هم در مسیر به خودشان گفتند  که ما تا این‌جا زحمت کشیدیم، چرا کارشان را یکسره نکنیم؟ و برگشتند، به همین دلیل پیامبر (صلی الله) فرمودند: که همان کسانی که در احد با ما بودند، بیایند، افراد اضافه نیایند. اگر‌چه زخمی بودند، آن‌ها اعلام آماده باش کردند و همراهی پیغمبر کردند تا رسیدند به جایی به نام «حَمراءُ الاَسَد» آن‌جا منزل گرفتند و خبر رسید به دشمنان که مسلمان‌ها دوباره جمع‌شان، جمع شده و قوت آن‌ها سر جای خود هست. و ترس در دل کافران افتاد.(که خواندیم؛ آیهٔ ۱۵۱) خداوند در دل آن‌ها رعب و ترس انداخت و به مکه برگشتند. و سه شبانه‌روز پیغمبر(صلی الله) و مسلمان‌ها آن‌جا ماندند و وقتی که دیگر به صورت قطعی فهمیدند که آن‌ها خیلی دور شدند و به مکه برگشتند. آن موقع:«فَانْقَلَبُوا» برگشتند آمدند به شهر، به مدینه، به فضل و کرم الله هیچ آسیبی به آن‌ها نرسید. و تازه رضوان الله را هم کسب کردند، دنبال کردند و به‌دست آوردند، با این جهادشان وتلاشگری خود، که الله دارای فضل عظیمی است.

«إِنَّمَا ذَٰلِكُمُ الشَّيْطَانُ يُخَوِّفُ أَوْلِيَاءَهُ فَلَا تَخَافُوهُمْ وَخَافُونِ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِين»(آل‌عمران/ 175)

قطعا به این شکل است که؛ شیطان شما را از دوستانش می‌ترساند. پس شما از آن‌ها نترسید، از من بترسید اگر شما واقعا مومن هستید.

دارد سیاست شیطان را بیان می‌کند که شیطان برای خودش مهره‌هایی دارد، آن مهره‌ها همان کافران هستند، همان منافقان هستند. و مهره‌های شیطان شما را می‌ترسانند، چون ترس سبب می‌شود که طرف ضعیف بشود. کلا ترس، سرسپردگی می‌آورد، بردگی می‌آورد و ضعف می‌آورد، به همین دلیل از سیاست‌ آن‌ها رعب و ترس انداختن در دل مردم است. تا حالا هم از این روش استفاده می‌کنند و زیاد تبلیغات می‌شود. می‌گوید شیطان شما را از مهره‌هایش می‌ترساند.(که کافران باشند:« أَوْلِيَاءَهُ») پس شما از آن‌ها نترسید اگر قرار است سرسپردگی و اطاعت باشد، شما از الله بترسید و از الله اطاعت بکنید، اگر شما واقعا مومن هستید، که الله سزاوار بندگی است نه بندگی کافران.

«وَلَا يَحْزُنْكَ الَّذِينَ يُسَارِعُونَ فِي الْكُفْرِ ۚ إِنَّهُمْ لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئًا ۗ يُرِيدُ اللَّهُ أَلَّا يَجْعَلَ لَهُمْ حَظًّا فِي الْآخِرَةِ ۖ وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ»(آل‌عمران/176)

و تو را اندوهگین نکند، کسانی را که در کفر سرعت دارند. بدون شک که آن‌ها به الله هیچ ضرری نمی‌توانند برسانند. الله می‌خواهد که در آخرت برای آن‌ها هیچ بهره‌ای نگذارد.  برای آن‌ها عذاب بزرگی آماده است.

پشت سر هم برنامه، خدعه، نیرنگ، کفر، جنگ، قتل و در کفر مدام دارند با سرعت پیش می‌ورند. هزار تا برنامهٔ مختلف دارند. این مسئله آن‌ها، این سرعت در کفر، تو را ناراحت و اندوهگین نکند.«إِنَّهُمْ لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئًا» بدون شک که آن‌ها به الله هیچ ضرری نمی‌توانند برسانند.«يُرِيدُ اللَّهُ أَلَّا يَجْعَلَ لَهُمْ حَظًّا فِي الْآخِرَة» الله می‌خواهد که در آخرت برای آن‌ها هیچ بهره‌ای نگذارد. بگذار همین کار را انجام بدهند. بگذار در دنیا جبلان بدهند. خدا می‌خواهد همین‌طور پیش برود تا در آخرت هیچ سهمی نداشته باشند. «وَلَهُمْ عَذَابٌ عَظِيمٌ» و برای آن‌ها عذاب بزرگی آماده هست.

حالا این آیات؛ خوب دقت بکنیم، ما مسلط بشویم که چه چیزی دارد می‌گوید؛ الان بحث جنگ احد گذشت، طی آیات متعدد و اوضاعی که بعد از یک شکست مقطعی پیش می‌آید، دارد بیان می‌کند. حالا جنگ احد به عنوان یک نمونه هست. دقیقا همین قضیه برای ما هم امروزه وجود دارد، هم در زندگی شخصی، هم در زندگی جمع مسلمان‌ها. بالفرض اگر امروزه هم در اثر تبلیغات و جبلان کفار، مسلمان‌ها در نقطهٔ ضعف قرار دارند، باید ضعف از آن نقطه ضعف گرفته شود. و از آن طرف، آن قدرت کفار، جبلان کفار، تاخت و تاز کفار که سبب می‌شود، آن‌ها مدام بالاتر بروند و مسلمان‌ها بیشتر در ضعف بروند. هم جلو ضعف این‌ها باید گرفته بشود و هم جلو تاخت و تاز آن‌هایی که به صورت مقطعی پیروز هستند. کفار بالاتر هستند. و این‌ها را دارد بیان می‌کند که مسلمان‌ها به تعادل برسند و آن‌ها  هم از غرورشان پایین بیایند. آیات این‌ها را دارد بیان می‌کند. می‌گوید که: آن‌ها که درکفر سرعت دارند، این کار را انجام می‌دهند، شما تحت تاثیر این حرکات آن‌ها قرار نگیرید. این‌ها به الله هیچ ضرری نمی‌توانند برسانند. به دین الله ضرری نمی‌رسانند. دست آخر خودشان ضرر می‌کنند، در آخرت هیچ بهره‌ای ندارند و عذاب دردناکی نصیب آن‌ها می‌شد. پس نگران نباشید، خونسری خود را حفظ کنید، با برنامه پیش بروید. آن کار درست را بفهمید و طبق آن پیش بروید. تحت تاثیر این‌ها، این حوادث قرار نگیرید.

«إِنَّ الَّذِينَ اشْتَرَوُا الْكُفْرَ بِالْإِيمَانِ لَنْ يَضُرُّوا اللَّهَ شَيْئًا وَلَهُمْ عَذَابٌ أَلِيمٌ»(آل‌عمران/١٧٧)

بدون شک کسانی که کفر را می‌خرند به ازای ایمان (ایمان را می‌دهند، کفر را می‌خرند) این‌ها به الله هیچ آسیبی نمی‌توانند برسانند و برای آن‌ها عذاب دردناکی وجود دارد.

آیهٔ قبل: عذاب عظیم، این‌ آیه:« عَذَابٌ أَلِيمٌ» آخر و عاقبتی که برای آن‌ها می‌ماند این است.

«وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا أَنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ خَيْرٌ لِأَنْفُسِهِمْ ۚ إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُوا إِثْمًا ۚ وَلَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ»(آل‌عمران/١٧٨)

و گمان نکنند آن کسانی که کافر شدند که ما به آن‌ها مهلت می‌دهیم، این به نفع آن‌ها ‌است. قطعا که ما به آن‌ها این مهلت را می‌دهیم تا گناه را زیاد کنند. و برای آن‌ها عذاب خوار کننده‌ای آماده است.

و گمان نکنند آن کسانی که کافر شدند که ما به آن‌ها مهلت می‌دهیم، این به نفع آن‌ها ‌است. فرصت، فرصت جبلان، این زندگی، این تاخت و تاز، این فرصتی که ما به آن‌ها می‌دهیم، گمان نکنند که به نفع آن‌ها است. چون فکر می‌کنند واقعا الان دیگر برگ برنده دست آن‌ها است. ولی فکر نکنید که شما برنده هستید.«إِنَّمَا نُمْلِي لَهُمْ لِيَزْدَادُوا إِثْمًا» قطعا که ما به آن‌ها این مهلت را می‌دهیم تا گناه را زیاد کنند. تا در گناه‌غوطه ور بشوند. «وَلَهُمْ عَذَابٌ مُهِينٌ»و برای آن‌ها عذاب خوار کننده‌ای آماده هست. اگر الان در اوج هستند.«مُهِينٌ» در پایین تر نقطه، یک عذاب ذلت بار برای آن‌ها آماده است و دقیقا آن تاخت و تاز آن‌ها آن‌جا معلوم می‌شود که کدام یک برای آن‌ها ماندگار می‌شود.«عَذَابٌ عَظِيمٌ»، «عَذَابٌ أَلِيم»، «عَذَابٌ مُهِينٌ». پس شما روحیهٔ خود را حفظ بکنید. تحت تاثیر این جبلان کافران قرار نگیرید، دست و پای خود را گم نکنید. فرهنگ خود را، دین خود را فراموش نکنید. خونسرد، با برنامه پیش بروید، دست‌پاچه نشوید. دست‌پاچهٔ بعد از جنگ نشوید. قشنگ صحبت امروز ما را دارد بیان می‌کند. جنگ احد یک نمونه است و تمام حوادث که تا قیامت بر سر مسلمان‌ها می‌آید با این نمونه دارد بیان حل می‌کند. ‌

«مَا كَانَ اللَّهُ لِيَذَرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَىٰ مَا أَنْتُمْ عَلَيْهِ حَتَّىٰ يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ ۗ وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْبِ وَلَٰكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِنْ رُسُلِهِ مَنْ يَشَاءُ ۖ فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ ۚ وَإِنْ تُؤْمِنُوا وَتَتَّقُوا فَلَكُمْ أَجْرٌ عَظِيمٌ»(آل‌عمران/١٧٩)

می‌گوید امکان ندارد الله مومنان را بر همین وضعیتی که شما بر آن هستید رها کند.تا  زمانی که ناپاک و آلوده را از پاک جدا کند. ولی الله از پیغمبرانش انتخاب می‌کند، هر کس که بخواهد. پس به الله و پیغمبرانش ایمان بیاورید. و اگر ایمان بیاورید، و تقوا را در پیش بگیرید، پس برای شما اجر عظیمی است.

می‌گوید امکان ندارد الله مومنان را بر همین وضعیتی که شما بر آن هستید رها کند شما بر چه وضعیتی هستید؟ همه قاطع هستید، همه با هم، معلوم نیست که درون شما چطوری است؟ مسلمان، منافق، ایمان ضعیف، ایمان قوی، به این شکلی که شما بر آن هستید امکان ندارد الله مومنان را رها کند.« حَتَّىٰ يَمِيزَ الْخَبِيثَ مِنَ الطَّيِّبِ» تا زمانی که ناپاک و آلوده را از پاک جدا کند؛ از آدم خوب جدا کند. این شکست‌ها، این وضعیت‌ها، این نابسامانی‌ها می‌آید تا معلوم بشود که درون شما چه خبر است. «وَمَا كَانَ اللَّهُ لِيُطْلِعَكُمْ عَلَى الْغَيْب» و امکان هم ندارد که الله شما را از غیب مطلع کند. اگر قرار باشد که شما بفهمید که بعد از این صانحه چه اتفاقی می‌افتد، اگر بفهمید که فردای شما چه می‌شود و چه شکستی جلو روی شما هست، با چه مشکلاتی در زندگی مواجه می‌شوید که با آمادگی پیش می‌روید، آن موقع که مشخص نمی‌شود که درون شما واقعا چیست. امکان ندارد که از آینده شما مطلع شوید تا واقعا واضح شود که ذات شما به چه شکل است. ایمان شما در چه حد است. ناگهانی شما را به آن مبتلا می‌کند.«وَلَٰكِنَّ اللَّهَ يَجْتَبِي مِنْ رُسُلِهِ مَنْ يَشَاءُ» ولی الله از پیغمبران خود انتخاب می‌کند، هر کس که بخواهد. پیغمبر را انتخاب می‌کند و کدام یک را از آن غیب مطلع کند خود الله انتخاب می‌کند، شما را از غیب مطلع نمی‌کند. «فَآمِنُوا بِاللَّهِ وَرُسُلِهِ» پس به الله و پیغمبرانش ایمان بیاورید. به جای این که تحت تاثیر این تبلیغات کفار قرار بگیرید، شما بیایید به الله و پیغمبرانش ایمان بیاورید. نقطهٔ حرکت و تصمیم گیری‌ شما این باشد؛ الله و پیغمبران. «وَإِنْ تُؤْمِنُوا وَتَتَّقُوا فَلَكُمْ أَجْرٌ عَظِيمٌ»و اگر ایمان بیاورید، و تقوا را در پیش بگیرید، پس برای شما اجر عظیمی است. معیار زندگی شما این باشد.

«وَلَا يَحْسَبَنَّ الَّذِينَ يَبْخَلُونَ بِمَا آتَاهُمُ اللَّهُ مِنْ فَضْلِهِ هُوَ خَيْرًا لَهُمْ ۖ بَلْ هُوَ شَرٌّ لَهُمْ ۖ سَيُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُوا بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ ۗ وَلِلَّهِ مِيرَاثُ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ ۗ وَاللَّهُ بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ»(آل‌عمران/١٨٠)

 و گمان نکنند آن کسانی که بخل می‌ورزند به آن‌چه که الله به آن‌ها داده از فضل خودش به نفع آن‌ها است؛ بلکه آن به ضرر آن‌ها است. به زودی با همان چیزی که به آن بخل ورزیدن در روز قیامت وبال گردن آن‌ها می‌شود. و میراث آسمان‌ها و زمین برای الله است. و الله به آن‌چه که شما انجام می‌دهید کاملا آگاه است.

و گمان نکنند آن کسانی که بخل می‌ورزند به آن‌چه که الله به آن‌ها داده از فضل خودش از کرم خودش به آن‌ها داده بخل می‌ورزند، گمان نکنند که به نفع آن‌ها است؛ بلکه آن به ضرر آن‌ها است. برای آن‌ها شر است. الله به آن‌ها پول و ثروت و دارایی داده، می‌توانند در راه مفید استفاده بکنند، بخل می‌ورزند. به آن‌ها علم داده، مکنت داده، موقعیت داده، مقامی داده، بلد هستند، آگاهی دارند و سبک‌های مختلف برای موفقیت در زندگی بلد هستند. بخل می‌ورزند و در اختیار دیگران قرار نمی‌دهند. به دیگران نفع نمی‌رسانند. گمان نکنند با این بخل خود به نفعی می‌رسند، بلکه این به ضرر آن‌ها است.«سَيُطَوَّقُونَ مَا بَخِلُوا بِهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ» به زودی با همان چیزی که به آن بخل ورزیدن در روز قیامت وبال گردن آن‌ها می‌شود. در روز بلند شدن از جای خود(از قبر خود) روزی که بلند می‌شوند این وبال گردن آن‌ها می‌شود. و میراث آسمان‌ها و زمین برای الله است. هر آن‌چه که در آسمان‌ها و زمین است به الله انتقال پیدا می‌کند. فعلا موقت دست شما است و شما بخل می‌ورزید. این‌ها همه به الله منتقل می‌شود. میراث آسمان‌ها و زمین همه مال الله است. موقتا دست شما داده شده، بخل می‌ورزید؟ یا بخشش  «والله بِمَا تَعْمَلُونَ خَبِيرٌ» و الله به آن‌چه که شما انجام می‌دهید کاملا آگاه است.هم به بخل شما و هم به بخشش شما.